Đọc lại văn bản Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu trong SGK Ngữ văn 12, tập hai (tr. 21 – 25) và trả lời các câu hỏi:
Câu 1
Tóm tắt câu chuyện được kể trong tác phẩm theo hai ngôi khác nhau: ngôi thứ ba (tương tự cách tác giả đã thực hiện) và ngôi thứ nhất (vai kể là Va-ren hoặc Phan Bội Châu).
Tóm tắt theo ngôi thứ ba:
Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu là câu chuyện về cuộc gặp gỡ giữa Va-ren, tên toàn quyền Đông Dương lúc bấy giờ và Phan Bội Châu, hiện là một người tù bị bắt giam vì hoạt động Cách mạng. Trong cuộc gặp gỡ tại nhà tù giam giữ Phan Bội Châu, Va-ren ra sức dùng lời lẽ dụ dỗ người chí sĩ yêu nước Phan Bội Châu phản bội dân tộc, làm tay sai cho Pháp. Những với tinh thần dân tộc, ý chí Cách mạng của mình, Phan Bội Châu đã đáp trả Va-ren bằng thái độ dửng dưng, khinh bỉ thậm chí là nhổ vào mặt tên toàn quyền Đông Dương ấy.
Câu 2
Làm rõ bản chất "những trò lố” được tác giả diễn tả trong tác phẩm.
“Những trò lố” trong tác phẩm “Những trò lố hay là Varen và Phan Bội Châu là công cụ quan trọng để phê phán và chỉ trích các chính trị gia thực dân, làm nổi bật sự vô lý và áp bức của chế độ thực dân. Thông qua sự phóng đại và châm biếm, tác phẩm không chỉ mang tiếng cười mà còn khuyến khích người độc suy ngẫm về vấn đề xã hội và chính trị.
Câu 3
Chọn phân tích một trong các yếu tố hoặc phương diện của tác phẩm thể hiện rõ bút pháp trào lộng của tác giả.
Cảm hứng trào lộng được thể hiện ở những phương diện sau trong tác phẩm "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu”:
- Châm biếm, mỉa mai:
+ Sử dụng ngôn ngữ mỉa mai, châm biếm để vạch trần bộ mặt lố bịch, giả dối của Va-ren và thực dân Pháp.
+ Ví dụ: "Va-ren, Toàn quyền Đông Dương, vừa đặt chân lên bờ biển Nam Kỳ”, "ông già tù”, "trò lố”,...
- Phóng đại, cường điệu:
+ Phóng đại, cường điệu những hành động, lời nói của Va-ren để làm nổi bật sự lố bịch, giả dối của hắn.
+ Ví dụ: "dòm ngó”, "nửa chính thức hứa”,...
- So sánh, ẩn dụ:
+ So sánh Va-ren với "con mắt cú vọ”, "con khỉ”,...
+ Ẩn dụ Va-ren là "trò lố”.
- Giọng văn:
+ Giọng văn mỉa mai, châm biếm, trào phúng.
+ Sử dụng nhiều câu cảm thán, câu hỏi tu từ.
- Cách xây dựng nhân vật:
+ Va-ren: nhân vật phản diện, đại diện cho thực dân Pháp.
+ Phan Bội Châu: nhân vật chính diện, đại diện cho người yêu nước Việt Nam.
- Tác dụng:
+ Vạch trần bộ mặt lố bịch, giả dối của thực dân Pháp.
+ Ca ngợi tinh thần yêu nước bất khuất của Phan Bội Châu.
Advertisements (Quảng cáo)
+ Giáo dục lòng yêu nước, căm thù giặc.
+ Gây cười, tạo sự hấp dẫn cho tác phẩm.
Câu 4
Xác định dấu hiệu của các thủ pháp tương phản, trùng điệp được sử dụng trong tác phẩm và nhận xét về hiệu quả nghệ thuật của các thủ pháp này.
* Thủ pháp tương phản:
-Tương phản giữa Va-ren và Phan Bội Châu:
+Va-ren: Toàn quyền Pháp, đại diện cho thực dân Pháp, kiêu căng, hống hách, lố bịch.
+Phan Bội Châu: "ông già tù”, đại diện cho người yêu nước Việt Nam, hiên ngang, bất khuất, đáng kính.
-Tương phản giữa lời nói và hành động của Va-ren:
+Lời nói: Hứa sẽ "chăm sóc” Phan Bội Châu.
+Hành động: "Dòm ngó” Phan Bội Châu như "con mắt cú vọ”.
-Tương phản giữa sự im lặng của Phan Bội Châu và tiếng nhạc ồn ào:
+Im lặng: Thể hiện sự phẫn nộ, bất khuất.
+Tiếng nhạc: Thể hiện sự lộng hành của thực dân Pháp.
-Tác dụng:
+Làm nổi bật tính cách, phẩm chất của nhân vật.
+Thể hiện chủ đề tác phẩm: Phê phán thực dân Pháp, ca ngợi lòng yêu nước của Phan Bội Châu.
+Tăng tính hấp dẫn cho tác phẩm.
*Thủ pháp trùng điệp:
+Lặp lại từ ngữ: "trò lố” (5 lần), "ông già tù” (3 lần).
+Lặp lại cấu trúc câu: "Va-ren... Phan Bội Châu”.
-Tác dụng:
+Nhấn mạnh ý nghĩa, chủ đề tác phẩm.
+Tạo nhịp điệu cho tác phẩm.
+Gây ấn tượng cho người đọc.
-Ngoài ra: Hai thủ pháp này được sử dụng kết hợp với nhau, tăng hiệu quả nghệ thuật cho tác phẩm.
-Tóm lại: Thủ pháp tương phản và trùng điệp là hai phương tiện nghệ thuật quan trọng, góp phần thể hiện chủ đề và tư tưởng của tác phẩm.
Câu 5
Sau khi đọc văn bản, bạn có suy nghĩ gì về các nhân vật Va-ren, Phan Bội Châu?
Qua tác phẩm, Hồ Chí Minh không chỉ sử dụng sự hài hước để chỉ trích chế độ thực dân mà còn khẳng định và tôn vinh các nhà yêu nước như Phan Bội Châu. Varen, với sự lố bịch và thiếu hiệu quả của mình, đại diện cho sự áp bức và sự kém cỏi của chính quyền thực dân. Ngược lại, Phan Bội Châu đại diện cho tinh thần đấu tranh và sự kiên cường của dân tộc Việt Nam. Tác phẩm sử dụng sự đối lập giữa hai nhân vật này để làm nổi bật những vấn đề xã hội và chính trị của thời kỳ thuộc địa, đồng thời truyền tải thông điệp về sự cần thiết phải đấu tranh và tự cường.