Đối chiếu các bản dịch thơ với nguyên văn của mỗi bài thơ (thông qua các bản dịch nghĩa), từ đó chỉ ra những chỗ các văn bản dịch thơ có thể chưa diễn đạt hết sắc thái và ý nghĩa nguyên văn.
Vận dụng tri thức Ngữ văn, khả năng đối chiếu, so sánh để thực hiện yêu cầu của đề bài.
Để thực hiện việc so sánh và đánh giá các bản dịch thơ với nguyên văn, cần thực hiện các bước sau:
*Bước 1: Đọc kỹ nguyên văn và bản dịch nghĩa của bài thơ.
*Bước 2: Phân tích các yếu tố:
-Hình ảnh thơ: So sánh hình ảnh trong bản dịch và nguyên văn, xem bản dịch có giữ được sự tinh tế, gợi cảm của hình ảnh hay không.
-Ngôn ngữ thơ: So sánh cách sử dụng ngôn ngữ trong bản dịch và nguyên văn, xem bản dịch có giữ được sự hàm súc, uyển chuyển của ngôn ngữ hay không.
-Nhịp điệu, âm thanh: So sánh nhịp điệu, âm thanh của bản dịch và nguyên văn, xem bản dịch có giữ được sự du dương, uyển chuyển của bài thơ hay không.
*Bước 3: Chỉ ra những chỗ bản dịch chưa diễn đạt hết sắc thái và ý nghĩa nguyên văn:
-So sánh bản dịch với nguyên văn: Xác định những chỗ bản dịch khác biệt so với nguyên văn về nghĩa, hình ảnh, ngôn ngữ, nhịp điệu, âm thanh.
-Phân tích nguyên nhân: Giải thích lý do vì sao bản dịch có những điểm khác biệt so với nguyên văn.
-Đánh giá: Đánh giá mức độ ảnh hưởng của những điểm khác biệt này đến ý nghĩa và giá trị của bài thơ.
-Lưu ý:
+Cần đọc kỹ cả nguyên văn và bản dịch để có thể so sánh chính xác.
+Cần có hiểu biết về văn học và ngôn ngữ để có thể phân tích các yếu tố của bài thơ.
+Cần có óc đánh giá để có thể đưa ra những nhận xét chính xác và khách quan.
-Ví dụ:
+Bài thơ "Rằm tháng Giêng” của Hồ Chí Minh:
Nguyên văn:
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính tròn,
Hoa quỳnh nở nhụy, hương lừng toả.
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt,
Nguyệt tòng song khích khán nhân lai.
Bản dịch:
Rằm tháng Giêng
Trăng rằm(kim dạ) sáng ngời,
Hoa quỳnh hé nở, hương thơm nồng nàn.
Người ngắm trăng qua song cửa,
Trăng lồng song cửa ngắm người.
-Phân tích:
+Hình ảnh thơ: Bản dịch giữ được hầu hết các hình ảnh trong nguyên văn như "trăng rằm”, "hoa quỳnh”, "hương thơm”, "người”, "trăng”. Tuy nhiên, bản dịch không diễn đạt được hết sự tinh tế của hình ảnh "song tiền” (song cửa) trong nguyên văn. Hình ảnh "song tiền” gợi ra sự ngăn cách giữa con người và trăng, thể hiện tâm trạng cô đơn của tác giả.
+Ngôn ngữ thơ: Bản dịch sử dụng ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu. Tuy nhiên, bản dịch không giữ được sự hàm súc của ngôn ngữ trong nguyên văn. Ví dụ, câu "Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt” được dịch thành "Người ngắm trăng qua song cửa” không thể hiện được sự tinh tế của cách sử dụng từ ngữ trong nguyên văn.
+Nhịp điệu, âm thanh: Bản dịch giữ được nhịp điệu 5 chữ của nguyên văn. Tuy nhiên, bản dịch không giữ được sự du dương, uyển chuyển của âm thanh trong nguyên văn.
-Kết luận: Bản dịch "Rằm tháng Giêng” đã thể hiện được nội dung cơ bản của nguyên văn. Tuy nhiên, bản dịch còn một số điểm chưa diễn đạt hết sắc thái và ý nghĩa nguyên văn.