Đọc bài thơ sau của Lưu Quang Vũ và trả lời các câu hỏi:
LÁ BƯỞI LÁ CHANH
Công sự pháo
Phủ đầy ngụy trang xanh
Trong những chùm cây dại
Có vài cành bưởi cành chanh.
Giữa giờ chiến đấu
Mẹ già em bé trong thôn
Đã bẻ cả cây vườn
Cả cành chanh cành bưởi
Đem tới làm ngụy trang cho bộ đội.
Chiến hào nắng chói
Bỗng thơm mùi bưởi, mùi chanh
Chan chứa lòng anh bộ đội
Bao nhiêu ân tình...
Ôi lá bưởi lá chanh
Hương vị quê nhà quen thuộc quá
Như ngày thơ nhỏ
Có cây bưởi cạnh cầu ao
Mấy gốc chanh ven hàng rào
Bưởi chín về mùa thu
Chanh sai về mùa hạ
Mẹ chăm gốc nhiều nên ngon quả.
Chanh bâng khuâng mùi lá
Lời mẹ thường hát đó:
“Con gà cục tác lá chanh”..
Bưởi cứ mùa xuân hoa trắng nở
Hương thơm ngát cả thân cành
Đi xa lòng vẫn nhớ
Dáng quê hương trong cây lá hiền lành...
Lá chanh đầu ai thường gội
Mái tóc dài ai cài hoa bưởi
Buổi ban đầu vấn vương...
Cây lá nơi này cây lá quê hương
Ôi những mẹ những em ta chiến đấu
Những cô gái cùng ta chiến đấu
Giống như người con gái hôm xưa...
Máy bay quân thù
Đốt những vườn cây sém lửa
Chồi biếc bây giờ đứt nhựa
Thân cành đau không cây ơi
Bầm gan tím ruột bao người.
Cả quê nhà
Cùng ta chiến đấu
Từng viên đạn lắp vào nòng pháo
Bồi hồi nghe hương lá bưởi lá chanh.
Vĩnh Phúc, 10 – 1965
(Lưu Quang Vũ – Bằng Việt, Hương cây – Bếp lửa, NXB Văn học, Hà Nội, 1968, tr. 22 – 24)
Câu 1
Bài thơ Lá bưởi lá chanh của nhà thơ Lưu Quang Vũ có phải là thơ tự do không?
Đọc kĩ văn bản
Bài thơ Lá bưởi lá chanh của nhà thơ Lưu Quang Vũ là một bài thơ tự do.
- Số lượng tiếng trong các dòng thơ không bằng nhau, cách chia khổ linh hoạt
- Bài thơ gieo vần chân, gồm cả vần liền, vần cách
- Bài thơ ngắt nhịp linh hoạt, biểu đạt phong phú các cung bậc cảm xúc của nhà thơ.
Câu 2
Xác định người bộc lộ cảm xúc trong bài thơ và đối tượng của cảm xúc đó.
Đọc kĩ văn bản
– Người bộc lộ cảm xúc trong bài thơ là một người lính chiến đấu xa nhà.
– Tình cảm của anh dành cho những người mẹ, người em ở nơi anh đóng quân. Họ là đại diện của nhân dân với những đóng góp lớn lao cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Câu 3
Cảm xúc của bài thơ vận động như thế nào?
Đọc kĩ văn bản
Cảm xúc của bài thơ vận động theo trình tự:
- Khổ 1, 2, 3: cảm động trước hình ảnh các mẹ già, em thơ mang lá bưởi, lá chanh để ngụy trang cho những cỗ pháo.
- Khổ 4, 5: bồi hồi nhớ về những kỉ niệm thân thương nơi quê nhà.
- Khổ 6, 7, 8: niềm xúc động của người lính trước sự đồng hành, sát cánh của nhân dân trong cuộc chiến giành độc lập dân tộc.
Câu 4
Nêu cảm nhận của em về ý nghĩa của hình ảnh lá bưởi, lá chanh.
Đọc kĩ văn bản
- Hình ảnh lá bưởi, lá chanh mang ý nghĩa biểu tượng cho tình cảm của nhân dân dành cho những người lính đang trực tiếp chiến đấu chống kẻ thù xâm lược.
- Lá bưởi, lá chanh biểu tượng cho tình yêu quê hương, đất nước, khát vọng đóng góp sức mình vào sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Câu 5
“Chồi biếc bây giờ đứt nhựa
Thân cành đau không cây ơi”
Biện pháp tu từ được sử dụng trong những câu thơ trên là gì? Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.
Đọc kĩ văn bản
Biện pháp tu từ được sử dụng trong hai câu thơ là nhân hoá nhằm diễn tả tình cảm xót xa của nhà thơ với có cây và thái độ lên án chiến tranh.
Câu 6
Trong câu thơ “Hương vị quê nhà quen thuộc quá” có sự kết hợp từ nào đặc biệt? Nêu tác dụng của sự kết hợp đặc biệt đó.
Đọc kĩ văn bản
– Trong câu thơ có sự kết hợp từ ngữ đặc biệt. Từ “hương vị” thường được kết hợp với các từ ngữ chỉ sự vật cụ thể nhưng trong câu thơ, nhà thơ dùng “hương vị” kết hợp với “quê nhà”, một cụm từ chỉ sự vật trừu tượng.
– Tác dụng của sự kết hợp từ ngữ đặc biệt đó là vừa khẳng định hương bưởi, hương chanh là mùi vị của đặc sản quê nhà, đặc trưng của quê hương.
Câu 7
Cảm xúc của bài thơ được khơi nguồn từ cảm hứng chủ đạo nào?
Đọc kĩ văn bản
Cảm hứng ca ngợi tình cảm của quê hương, của nhân dân đối với những người lính, đối với đất nước.