Câu 1. Bố cục (2 phần). + P1 (từ đầu -> … vọng nói về): đất nước được cảm nhận qua hình ảnh mùa thu xưa và nây.
+ P2 (còn lại): đất nước gian khổ, đau thương nhưng quật cường, chói lọi trong chiến thắng.
Nội dung
- Đất nước được cảm nhận trong chiều dài của những năm tháng kháng chiến, chiến đấu và chiến thắng, trong không gian rộng lớn.
- Cảm xúc, suy tư: đất nước gần gũi, thiêng liêng, trang trọng, vĩ đại và anh hùng.
Câu 2. - Tín hiệu gợi nhắc về mùa thu Hà Nội: sáng mát trong và gió thổi mùa thu hương cốm mới, đây là những nét đặc trưng quen thuộc của mùa thu Bắc Bộ, mùa thu Hà Nội.
- Mùa thu Hà Nội trong hoài niệm:
+ Bức tranh mùa thu chân thực, thi vị, mang đậm đặc trưng mùa thu Hà Nội nhưng thoáng buồn với tiết trời chớm lạnh, hình ảnh những phố dài xao xác, hơi may, nắng lá rơi đầy.
+ Hình ảnh người đi buồn bã, lưu luyến nhưng cũng đầy cương quyết: người ra đi đầu không ngoảnh lại/sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.
=> Mùa thu Hà Nội đẹp nhưng buồn thấm thía bởi nhân vật trữ tình phải li biệt Hà Nội để đi tìm con đường thoát vòng nô lệ đau thương, tủi nhục.
Câu 3 - Nội dung: đoạn thơ phản ánh mùa thu cách mạng, mùa thu độc lập vui tươi, phấn chấn.
+ Tiếng reo vui trước mùa thu hiện tại độc lập, hạnh phúc.
+ Mùa thu cách mạng tươi đẹp, sôi nổi: không gian nghệ thuật dịch chuyển từ những phố dài xao xác buồn bã sang không gian núi rừng tươi mới, tràn đầy sức sống (rừng tre phấp phới, trời thu thay áo mới); trạng thái nhân vật trữ tình vui vẻ, hạnh phúc hòa trong sự phấn chấn của tạo vật (phấp phới, thiết tha).
+ Mùa thu độc lập, tự chủ: trời xanh đây là của chúng ta…
Advertisements (Quảng cáo)
+ Suy tư về hồn thiêng đất nước: Nước chúng ta…vọng nói về.
- Nghệ thuật đặc sắc trong đoạn thơ: hình ảnh thơ giàu sức gợi; câu thơ giàu tính nhạc; vận dụng hiệu quả phép điệp, giọng thơ phấn chấn sôi nổi, cảm xúc mãnh liệt…
Câu 4. - Đất nước đau thương trong chiến tranh:
+ Đất nước chìm trong máu và nước mắt: những cánh đồng quê chảy máu, dây thép gai đâm nát trời chiều, bát cơm chan đầy nước mắt…đứa đè cổ đứa lột da.
+ Đất nước bật lên nỗi căm hờn: từ những năm đau thương chiến đấu…căm hờn.
- Đất nước vùng lên giành lấy chiến thắng vinh quang, chói lọi:
+ Vượt lên đau thương để lao động và chiến đấu, chống lại kẻ thù: Những đêm dài hành quân nung nấu, Xiềng xích chúng bay không khóa được….lòng dân ta yêu nước thương nhà.
+ Hình ảnh đất nước kì vĩ, chói lọi, quật khởi bừng dậy giữa hiện thực rung trời chuyển đất: Ôm đất nước những người áo vải/Đã đứng lên thành những anh hùng, Nước Việt Nam từ máu lửa/Rũ bùn đứng dậy sáng lòa.
- Nghệ thuật đặc sắc trong đoạn thơ: hình ảnh sáng tạo đầy sức gợi hình gợi cảm, thủ pháp đối lập, khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn đậm nét.
Câu 5. - Bài thơ xen kẽ nhiều câu thơ dài ngắn khác nhau giúp diễn tả nhịp điệu phong phú, cảm xúc nóng bỏng, mãnh liệt của nhà thơ.
- Hình ảnh thơ gợi hình, gợi cảm và giàu sức khái quát với tính biểu tượng cao.
- Giọng điệu uyển chuyển, nhịp điệu phong phú: khi nhẹ nhàng diễn tả cảm xúc bâng khuâng trầm lắng, khi sôi nổi phấn chấn diễn tả niềm vui sướng, tự hào, khi lại suy tư trầm lắng trước chiêm nghiệm về đất nước.
=> Tất cả các tín hiệu nghệ thuật trên đều giúp Nguyễn Đình Thi bày tỏ những cảm xúc và suy tư chân thực, sâu sắc, mới mẻ về đất nước.