I. YẾU TỐ TỰ SỰ VÀ MIÊU TẢ TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
1. - Cả hai văn bản a) và b) đều có yêu tố tự sự và miêu tả nhưng chúng là văn bản nghị luận. Bởi cả a) và b) đều giúp cho việc trình bày luận cứ được rõ ràng, cụ thể, sinh động, và vì vậy văn bản có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn.
- Yếu tố tự sự ở đoạn văn a) là những chi tiết cụ thể kể lại kiếu bắt lính kì quặc và tàn ác.
+ “Vị chúa tính” ra lệnh cho quan dưói quyền trong một thời hạn phải nộp cho đủ số người nhất định.
+ Đầu tiên là tóm nhừng người khỏe mạnh, người khổ, sau đó đòi đến con cái nhà giàu, giam cổ họ lại để vòi tiền... Nếu không có những chi tiết được kể như trên thì ta không thể lường được việc mộ lính “tình nguyện” đã nhùng nhiễu và làm tiền một cách trắng trợn.
- Ở đoạn văn b) nếu ta bỏ những câu văn miêu tả về những người lính “tình nguyện”: “tốp thì bị xích tay điệu về tỉnh lị, tốp thì trước lúc xuống tàu bị nhốt (...) có lính (...) lưỡi lê tuốt trần, đạn đã lên nòng” thì không thể hình dung được sự giả dối lừa gạt của những lời lẽ rêu rao về “lòng sốt sắng đầu quân tấp nập và không ngần ngại” từ phủ toàn quyền
- Vai trò của yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận: (Đọc ghi nhớ 1. trang 116)
a) Ở văn bản trích “Người anh hùng làng Gióng của Cao Huy Đỉnh ta thấy xuất hiện nữưng yếu tố tự sự và miêu tả trong việc tác giả kể lại hai truyện Chàng Trăng và Nàng Han cua dân tộc Hơ-mông và dân tộc Thái.
Trong hai đoạn văn, phần lớn là tự sự. Tuy nhiên, có một số câu chữ miêu tả. Chẳng hạn:
Advertisements (Quảng cáo)
a1 - Con thỏ trắng
- Chàng cưỡi ngựa đá khổng lồ
- Để đêm đêm soi xuống dòng thác Bòng-gơ-nhi những vầng sáng bạc
a2 - Theo cờ lệnh bằng chăn dệt chỉ ngũ sắc
- Gần đấy có những vũng, những ao chi chít nối tiếp nhau
b) Tác giả không kể đầy đủ, cặn kẽ toàn bộ hai truyện Chàng Trăng và Nàng Han mà chỉ nhấn vào một số chi tiết cụ thể có sự trùng hợp
với hình tượng Thánh Gióng, câu chuyện Thánh Gióng. Chẳng hạn “cưỡi ngựa đá khổng lồ” để cho ta liên tưởng việc Gióng “cưỡi ngựa sắt khổng lồ, những ao vũng chi chít của vết chân voi ngựa nàng Han gợi tả những ao đầm chi chít của gót ngựa Thánh Gióng đi qua.
Nhấn mạnh một số chi tiết giống với Thánh Gióng tác giả đã làm sáng tỏ ý: Chàng Trăng và Nàng Han “có nhiều nét giống với truyện Thánh Gióng miền xuôi”. Từ đó khẳng định truyện Thánh Gióng “thực là một bản anh hùng ca và là anh hùng ca của người Việt cổ”.
3. Khi đưa yếu tố tự sự và miêu tả vào văn nghị luận ta cần chú ý (Đọc Ghi nhớ 2, trang 116)