Câu 1
Xác định biện pháp tu từ chơi chữ trong các trường hợp sau và nêu tác dụng của biện pháp này:
a. Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
( Bà Huyện Thanh Quan, Qua Đèo Ngang)
b.
Con cá đối nằm trong cối đá
Mèo đuôi cụt nằm mút đuôi kèo
Anh mà đối đặng, dẫu anh nghèo em cũng ưng.
( Ca dao)
c. Tiệm bánh mì chả nóng ế khách vì bán bánh mì chả nóng
Xác định biện pháp tu từ có trong bài và nêu tác dụng
a. BPTT chơi chữ đồng âm – đồng nghĩa
- Tiếng kêu của hai loài chim được liên tưởng đồng âm với hai danh từ “quốc” và “gia” nên thành loài chim “quốc quốc” và “gia gia”
- “quốc” có nghĩa là “nước” và “gia” có nghĩa là “nhà” vậy nên có sự tương ứng giữa nỗi buồn đau được nhân hóa của mỗi loài vật với tên gọi và tiếng kêu của chúng: con quốc đau lòng nhớ nước, con gia gia mỏi miệng thương nhà.
à Nhà thơ đã sử dụng tiếng kêu "quốc quốc” và "gia gia” để thể hiện sự nhớ thương đối với đất nước và quê hương của mình, qua đó thể hiện tâm trạng đậm đà của Bà Huyện Thanh Quan.
b. BPTT chơi chữ nói lái
- “ cá đối” nói lái thành “cối đá”
- “Mèo đuôi cụt”” nói lái thành “mút đuôi mèo”
à Nhằm diễn tả sự hẩm hiu, nghèo nàn của chàng trai
c. BPTT chơi chữ đồng âm – khác nghĩa
- Chả nóng1: thực phẩm làm từ thịt
- Chả nóng2: chả không nóng, chả bị nguội
à Nhằm tạo tiếng cười gợi sự chú ý của người nghe.
Cách #:
a. Chơi chữ dùng từ đồng âm: “quốc quốc” và “gia gia”.
=> Tác dụng:
+ Phép chơi chữ độc đáo ấy tạo nên nét riêng rất đặc sắc cho hai câu thơ.
+ Tạo nên âm hưởng dìu dặt, du dương nhưng vô cùng não nề thấm đến tâm can.
+ …
b. Chơi chữ dùng cách nói lái: “Cá đối” – “cối đá”
=> Tác dụng:
+ Phép chơi chữ độc đáo ấy tạo nên nét riêng rất đặc sắc cho câu thơ.
+ Giúp câu văn trở nên hài hước, gây hứng thú với người đọc, người nghe.
+ …
c. Chơi chữ dùng từ đồng âm: “nóng1”, “nóng2”
=> Tác dụng:
+ Phép chơi chữ độc đáo ấy tạo nên nét riêng rất đặc sắc cho hai câu thơ.
+ Giúp câu văn trở nên hài hước, gây hứng thú với người đọc, người nghe.
+ …
Câu 2
Sưu tầm một số câu nói của người thân, bạn bè có sử dụng biện pháp tu từ chơi chữ. Nêu đặt điểm và tác dụng của biện pháp tu từ này trong mỗi trường hợp.
Nhận biết được phép chơi chữ trong cuộc sống hàng ngày
BPTT chơi chữ nói lái:
Đụng là cháy – chạy là đúng
Chả sợ gì – chỉ sợ già
Tác dụng: Gây tiếng cười, hài hước dí dỏm cho người nghe
Cách #:
- Một số câu nói trong giao tiếp hằng ngày có sử dụng biện pháp tu từ chơi chữ là:
+ “Thẳng thắn, thật thà thường thua thiệt
Lọc lừa, lươn lẹo lại lên lương”
=> Sử dụng cách chơi chữ điệp âm đầu – giúp cho câu văn trở nên hài hước, dí dỏm, tạo điểm nhấn giúp lời nói trở nên hay hơn, được ghi nhớ lâu hơn.
+ “Bà già đi chợ cầu đông
Xem một que bói lấy chồng lợi chăng
Thầy bói gieo quẻ nói rằng:
Lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn”
=> Sử dụng từ ngữ đồng âm – giúp cho bài thơ trở nên hài hước, dí dỏm tạo tiếng cười cho người đọc, người nghe.
+ …
Câu 3
Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ điệp thanh trong các trường hợp sau:
Vàng rơi! Vàng rơi: Thu mênh mông.
( Bích Khê, Tì bà)
Giang hồ mê chơi quên quê hương.
( Tản Đà, Thăm mả cũ bên đường)
Advertisements (Quảng cáo)
Xác định biện pháp tu từ điệp thanh và nêu tác dụng
a. Các câu thơ trên đều thuộc thanh Bằng đọc nhẹ một hơi gợi nỗi buồn mơ hồ, phảng phất, miên man, trải dài trong không gian mênh mông nhuốm màu thu. Nỗi buồn không trĩu nặng mà như vương vất đâu đây, lan toả trong không gian.
b. Điệp thanh trắc cùng âm tắc cuối âm tiết (thấp, uất) thể hiện sự uất ức của một người có ý thức cái tài của mình nhưng không được thoả nguyện. “Giang hồ mê chơi quên quê hương” toàn thanh bằng, các nguyên âm bổng, âm cuối là những phụ âm vang mang âm hưởng bay bổng như bước chân ngao du và tâm hồn phóng khoáng, đa tình đến phóng túng của nhà thơ.
Cách #:
a.
Ô hay buồn vương cây ngô đồng
B B B B B B B
Vàng rơi! Vàng rơi: Thu mênh mông.
B B B B B B B
=> Tác giả sử dụng biện pháp điệp thanh, 2 câu thơ cùng thuộc thanh bằng, có tác dụng tạo nhạc tính, tăng tính biểu cảm cho câu thơ.
b.
Tài cao phận thấp chí khí uất
B B T T T T T
Giang hồ mê chơi quên quê hương.
B B B B B B B
=> Tác giả sử dụng biện pháp điệp thanh, sử dụng 5 thanh trắc, 7 thanh bằng liên tiếp trong một dòng thơ, gợi ra không gian nhẹ nhàng, tăng sức biểu cảm cho sự diễn đạt, đồng thời tạo nhạc tính cho câu thơ.
Câu 4
Đọc đoạn trích sau:
Thuyền tôi trôi trên Sông Đà. Cảnh ven sông ở đây lặng tờ. Hình như từ đời Trần đến Lê, quãng sông này cũng lặng tờ đến thế mà thôi. Thuyền tôi trôi qua một nương ngô nhú lên mấy lá ngô non đầu mùa. Mà tịnh không một bóng người.
( Nguyễn Tuân, Người lái đò Sông Đà)
a. Em có nhận xét gì về thanh điệu của các âm tiết trong đoạn trích trên?
b. Việc sử dụng thanh điệu như vậy có tác dụng gì?
Xác định thanh điệu và nêu tác dụng.
a. Thanh điệu Bằng Trắc đan xen.
b. Tác dụng Gợi nhịp điệu nhẹ nhàng, lâng lâng, mơ màng. Vẻ đẹp thơ mộng, êm đềm của Sông Đà càng nổi bật và giàu chất thơ ( chất nhạc)
Cách #:
a. Tác giả sử dụng biện pháp tu từ điệp thanh (B B B B B B. T B B T B T B…) trong mỗi câu văn.
b. Việc sử dụng thanh điệu như vậy có tác dụng gợi ra không gian nhẹ nhàng, tăng sức biểu cảm cho sự diễn đạt, đồng thời tạo nhạc tính cho câu thơ.
Câu 5
Trả lời Câu hỏi 5 trang 21SGK Văn 9
Nêu tác dụng của việc kết hợp biện pháp điệp thanh và điệp vần trong trường hợp sau:
Sương nương theo trăng ngừng lưng trời,
Tương tư nâng lòng lên chơi vơi...
(Xuân Diệu, Nhị hổ)
Xác định điệp thanh và điệp vân và nêu tác dụng
Điệp thanh Bằng và điệp vần ương, ưng, ơi gợi cảm giác không chắc chắn, mơ hồ, không gian lâng lâng, chơi vơi tạo tính nhạc cho bài thơ
Cách #:
- Biện pháp tu từ điệp thanh: sử dụng cùng thanh bằng trong hai câu thơ.
- Biện pháp tu từ điệp vần:
+ điệp vần “ương”: “sương”, “nương”, “tương”.
+ điệp vần “ưng”: “ngừng”, “lưng”.
+ điệp vần “ơi”: “trời”, “chơi”, “vơi”.
=> Tác dụng của việc kết hợp biện pháp điệp thanh và điệp vần trong hai câu thơ trên:
- Giúp tăng sức tạo hình và sức biểu cảm cho sự diễn đạt, đồng thời góp phần tạo nên nhạc tính cho câu thơ.
Câu 6
Theo em, sự hài hoà về âm thanh trong đoạn thơ dưới đây được tạo ra nhờ những yếu tố nào?
Rồi một hôm nào, tôi thấy tôi
Nhẹ nhàng như con chim cà lơi
Say đồng hương nắng vui ca hát
Trên chín tầng cao bát ngát trời...
( Tố Hữu, Nhớ đồng)
Xác định yếu tố về vần và thanh điệu trong bài.
- Thanh Bằng được lặp lại với một mật độ dày đặc, đặc biệt là câu hai 6 chữ cuối tác giả sử dụng thanh bằng
- Điệp vần ôi, ơi, a, at, ang.
Cách #:
Sự hài hòa về âm thanh trong đoạn thơ được tạo ra nhờ các yếu tố sau:
- Điệp thanh: điệp thanh (B T B) trong 3 từ đầu trong các dòng thơ 1,3,4
- Điệp vần:
+ Điệp vần “ôi”: “rồi”, “tôi”
+ Điệp vần “ơi”: “lơi”, “trời”
+ Điệp vần “át”: “hát”, “bát”, “ngát”