Câu 3 (trang 90, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Chọn một cảnh có hội thoại trong một bộ phim hoặc một chương trình trên truyền hình và nhận xét đặc điểm của ngôn ngữ nói được thể hiện trong cảnh này. Từ đó, hãy đánh giá hiệu quả trình bày, truyền đạt thông tin bằng lời nói ở ví dụ mà bạn đã chọn.
Dựa vào hiểu biết và trải nghiệm của bản thân.
Dẫn chuyện: trong một cảnh phim về gia đình, hai nhân vật mẹ và con đang nói chuyện với nhau về vấn đề điểm kém:
- Mẹ: Sao điểm của con lại kém như vậy?
- Con: Con xin lỗi!
Advertisements (Quảng cáo)
- Mẹ: Nhìn bạn X đi! Lần nào cũng xếp thứ nhất kia kìa! Rốt cuộc con học hành cái kiểu gì vậy hả?
(Cô bé rơi vào trầm tư rồi nhìn vào người mẹ…)
- Con: Rốt cuộc mẹ muốn con được điểm cao để làm gì? Để mẹ đi khoe với những người bạn khác của mẹ, để mẹ nở mày nở mặt… Mẹ có thực sự biết năng lực của con không?... Cái mẹ cần là tốt cho con hay là chỉ cần mấy cái con số kia?
- Mẹ:… Mẹ cũng chỉ muốn tốt cho con thôi!
- Con:… (Đi về phòng và đóng cửa lại)
→ Trong cảnh này, ngôn ngữ nói được thể hiện qua những từ “như vậy”, “vậy hả”, “thôi”, “để làm gì”,… Đây đều là những ngôn ngữ dùng để đặt câu hỏi thể hiện sự nghi hoặc về một vấn đề nào đó, muốn được biết rõ nhưng với thái độ không bình tĩnh mà có chút nóng giận.
→ Việc truyền đạt lời nói trong ví dụ này không hiệu quả bởi người mẹ vẫn chưa nhận được câu trả lời mà bà vốn muốn và câu trả lời của người con cũng không đầy đủ thông tin mà hỏi ngược lại. Nhưng đổi lại, ta có thể nhận thấy sự thay đổi trong nhận thức và cảm nhận của mỗi nhân vật, người mẹ vì muốn tốt cho con mình nên mới hỏi về vấn đề điểm số nhưng người con thì hiểu nhầm đó và cho rằng đó là sự đòi hỏi quá đáng và gây áp lực lên người con. Bởi vậy, trong cuộc đối thoại ta nhận thấy được tâm tư, tình cảm của nhân vật thay đổi theo chiều hướng xấu.