Đọc đoạn trích sau trong hài kịch Quan thanh tra trả lời các câu hỏi:
HỒI THỨ NHẤT
Một căn phòng nhà thị trưởng
LỚP 1
(Thị trường, quản lý viện tế bán, kiểm học, chánh án, cảnh sát trường, thấy thuốc, hai quên những lính cảnh sát)
THỊ TRƯỜNG – Thưa các ngài, tôi mời các ngài đến để báo một tin hết sức không một ý quan vui. Có quan thanh tra đến chỗ chúng ta.
AM-MỐT PHI-Ô-ĐÔ-RÔ-VÍCH (AMMOS PHIODOROVITR) - Thế nào! Quan thanh tra à?
ÁC-TÊ-MI PHI-LÍP-PÔ-VÍCH (ARTEMI PHILIPPOVITR) – Thế nào! Quan thanh tra à?
THỊ TRƯỞNG – Quan thanh tra ở Pê-téc-bua (Peterburg) đến, một cách bí mật lại mang theo mật lệnh.
AM-MỐT PHI-Ô-ĐÔ-RÔ-VÍCH – Thế mới chết!
ÁC-TÊ-MI PHI-LIP-PO-VÍCH – Thật là đang yên đang lành bỗng sinh chuyện thế đấy!
LU-KÍCH (LUKA LUKITR) – Lại mang theo cả mặt lệnh kia ư, hở trời!
THỊ TRƯỞNG – Hình như tôi đã cảm thấy việc đó từ trước: suốt đêm qua, tôi nằm mơ thấy hai con chuột cống kì quái. Thật tôi chưa hề thấy loại chuột nào như thế bao giờ nó đen mà to lớn lạ thường! Chúng bò tới, đánh hơi, rồi biến mất. Đây, tôi đọc cho các ngài nghe bức thư này của An-đrây 1-va-nô-vích Tchi-mu-khốp (Andrei Ivanovitr Trmukhov) gửi cho tôi; ông Ác-tê-mi Phi-líp-pô-vích, ông biết lão ta chứ gì! Lão ta viết thế này: "Bạn thân mến, bạn cánh hầu và ân nhân” (lầm bầm, đưa mắt đọc lướt bức thư)... "và bảo C cho đằng ấy biết.. À! Đây. “Mình cấp tốc báo thêm cho đằng ấy biết là có một viên quan đã tới, ông ta có lệnh phải xem xét toàn tỉnh và đặc biệt là quận nhà (giơ ngón tay lên một cách có ý nghĩa). Mình đã biết việc này từ những người đăng tin nhất, mặc dù ông 5 ta già làm thường dân. Theo như mình biết, đằng ấy cũng như mọi người, thường hay phạm lỗi vặt, vì đằng ấy là người thông minh, không ưa bỏ qua những món lọt đến tay...” (ngừng lại), không sao, ở đây là cánh ta cả... "cho nên mình khuyên đằng ấy nên hết sức đề phòng, bởi vì ông ta có thể đến bất cứ lúc nào, nếu không phải là đã đến rồi, là lần quất ở đâu một cách bí mật... Hôm qua, mình...” Hừ, đoạn này là việc gia đình: "Em gái mình, An-na Ki-ri-lốp-na (Anna Kirllovna) cùng chồng nó đã đến thăm chúng mình; I-van Ki-ri-lô-vích (Ivan Kirillovitr) béo ra nhiều lắm và vẫn chơi vi-ô-lông như thường”, mu v.v... Đấy, tình hình như thế đấy.
AM-MỐT PHI-Ô-ĐÔ-RÔ-VÍCH – Phải, tình hình như vậy... thật là không bình thường, rất không bình thường. Không dưng sao lại có chuyện được.
LU-CA LU-KÍCH – Sao lại có chuyện ấy nhỉ, ông An-tôn An-tô-nô-vích (Anton Antonovitr)? Quan thanh tra đến vùng ta làm quái gì nhỉ?
THỊ TRƯỞNG – Còn sao nữa! Rõ ràng là số kiếp xui khiến ra như vậy! (Thở dài). Từ trước tới nay, ơn nhờ Bề trên, họ mò đến các thành phố khác. Bây giờ đến lượt vùng chúng ta đây.
AM-MỐT PHI-Ô-ĐÔ-RÔ-VÍCH - Ông An-tôn An-tô-nô-vích, tôi nghĩ rằng việc Di này có nguyên nhân gì lắt léo, hơn nữa, nguyên nhân chính trị đây. Như thế nghĩa là: nước Nga... phải... nước Nga muốn tiến hành chiến tranh; và trên Bộ, các ngài thấy - đấy, cử một vị quan đến điều tra xem có vụ phản bội nào không.
THỊ TRƯỜNG – Hừ, sao lại nghĩ xa xôi như thế! Thế mà cũng là con người thông minh! Trong một thành phố ở quận như thế này mà lại xảy ra vụ phản bội! Làm như đây là một thị trấn ở biên giới không bằng! Từ ở đây, dù có phốc lên ngựa mà phi đến ba năm cũng chưa tới một nước ngoài nào cả.
AM-MỐT PHI-Ô-ĐÔ-RÔ-VÍCH – Không, tôi nói rằng, về việc đó ông không... Ông không... Quan trên có con mắt sáng suốt tỉnh vì: dù là nơi xa xôi, quan trên cũng phải để tâm tới chứ.
THỊ TRƯỞNG - Để tâm hay chẳng g để tâm, không biết, nhưng thưa các ngài, tôi đã báo trước cho các ngài biết tin rồi. Coi chừng đấy, các ngài ạ! Về phần tôi, tôi đã xếp đặt một số việc, tôi cũng khuyên các ngài nên làm như vậy. Nhất là ông, ông Ác-tê-mi Phi-líp-pô-vích! Không còn nghi ngờ gì nữa, quan thanh tra qua đây sẽ muốn xem xét trước tiên các nhà tế bần do ông quản lí; vì vậy, ông phải làm thế nào cho mọi cái đều được lịch sự dễ coi: mũ vải của bệnh nhân phải sạch sẽ, bệnh nhân không được ăn mặc nhem nhuốc như thợ rèn ấy, như chúng thường ăn mặc ở nhà.
AC-TÊ-MI PHI-LÍP-PÔ-VÍCH – Được, vấn đề đó cũng không đáng ngại lắm! Được, có thể kiếm mũ vài cho họ đội, mũ sạch.
(Ni-cô-lai Gô-gôn (Nikolai Gogol), Quan thanh tra, Vũ Đức Phúc dịch, NXB Lao động - Trung tâm Văn hoá Ngôn ngữ Đông Tây, Hà Nội, 2009, tr.9 – 10)
Câu 1
Dựa vào nội dung tóm tắt tác phẩm trong SGK, hãy cho biết đoạn trích nằm ở phần nào của vở kịch
Đoạn trích nằm ở hồi thứ nhất của vở kịch.
Câu 2
Miêu tả tình huống kịch trong đoạn trích. Trong tình huống đó, các nhân vật đã thể hiện thái độ (qua lời đối thoại, cử chỉ, hành động) ra sao? Thái độ đó cho chúng ta biết những gì về tính cách các nhân vật?
Tình huống:
+ Thông báo về quan thanh tra: Thị trưởng thông báo cho các quan chức rằng có một quan thanh tra từ Pê-téc-bua (Peterburg) đến với một mật lệnh, và họ cần chuẩn bị cho cuộc thanh tra. Sự xuất hiện của quan thanh tra được thông báo một cách bí mật và gấp gáp, khiến các nhân vật hoang mang và lo lắng.
+ Phản ứng lo lắng: Các nhân vật thể hiện sự lo lắng và bất an về cuộc thanh tra. Họ dự đoán những điều tồi tệ và lo sợ rằng quan thanh tra sẽ kiểm tra và phát hiện các vấn đề trong quản lý của họ.
- Thảo luận về các biện pháp chuẩn bị: Thị trưởng chỉ đạo các quan chức, đặc biệt là Ác-tê-mi Phi-líp-pô-vích, phải chuẩn bị cho cuộc thanh tra, đặc biệt là làm cho các cơ sở của ông sạch sẽ và gọn gàng.
|
Nhân vật |
Thái độ của nhân vật |
Nhận xét |
|
Thị trưởng |
- Lời đối thoại: thông báo về việc quan thanh tra sắp đến và cảnh báo các quan chức cần chuẩn bị. Ông thể hiện sự lo lắng và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuẩn bị tốt. - Căng thẳng và bồn chồn, tỏ ra nghiêm túc trong việc cảnh báo và chỉ đạo quan chức |
Thị trưởng là người lo lắng và cẩn thận, nhưng cũng có phần bất an và thiếu tự tin. Ông cảm thấy áp lực vì sắp có sự kiểm tra và lo sợ về kết quả. |
|
Am-mốt Phi-ô-đô-rô-vích và Ác-tê-mi Phi-líp-pô-vích |
- Lo lắng và bất ngờ vì sự xuất hiện của thanh tra. - Am-mốt phản ứng bằng sự hoảng hốt, trong khi Ác-tê-mi suy đoán rằng có thể có nguyên nhân chính trị liên quan. |
Các nhân vật này có phần hoảng sợ và thiếu tự tin. Họ thể hiện sự bối rối và lo lắng về những gì có thể xảy ra khi quan thanh tra đến. |
|
Luka Lukich |
- ngạc nhiên và lo lắng về việc có cả mật lệnh đi kèm với quan thanh tra. - Ông có phần hoang mang và bối rối, không hiểu rõ lý do quan thanh tra đến. |
Luka Lukich có vẻ đơn giản và thiếu hiểu biết về tình hình, phản ứng của ông cho thấy sự lo lắng và thiếu thông tin. |
|
Ác-tê-mi Phi-líp-pô-vích |
- đề xuất một lý do xa vời về việc nước Nga có thể đang chuẩn bị cho chiến tranh, cho thấy sự lo lắng và tưởng tượng quá mức. |
Advertisements (Quảng cáo) có xu hướng suy diễn và tưởng tượng, cho thấy sự bất an và thiếu khả năng xử lý tình huống thực tế. |
Câu 3
Xác định các thủ pháp trào phúng được sử dụng trong đoạn trích. Lựa chọ phân tích một trong các thủ pháp đó.
+ Làm quá vấn đề
+ Sự hoang mang và thiếu hiểu biết
+ Sự đối lập giữa sự nghiêm trọng và thực tế
Sự hoang mang và thiếu hiểu biết là một thủ pháp trào phúng quan trọng trong đoạn trích. Đây là cách thể hiện rõ nhất tính chất hài hước trong tình huống kịch.
Phản ứng của các nhân vật: Các nhân vật phản ứng với sự hoang mang và thiếu thông tin khi nghe tin về quan thanh tra. Họ đoán mò về lý do của cuộc thanh tra, làm cho tình hình trở nên phức tạp và hài hước. Luka Lukich không hiểu lý do tại sao lại có cả mật lệnh, trong khi Ác-tê-mi suy đoán về nguyên nhân chính trị không thực tế.
=> Thủ pháp này tạo ra một bức tranh hài hước về các quan chức địa phương. Sự thiếu hiểu biết và lo lắng của họ về cuộc thanh tra, cùng với những lý do không thực tế mà họ đưa ra, làm nổi bật sự bất lực và sự thiếu năng lực của họ trong việc quản lý công việc. Điều này không chỉ tạo ra sự hài hước mà còn chỉ trích sự yếu kém và thiếu năng lực của các quan chức.
Câu 4
Phân tích ngôn từ hài kịch trong lời thoại của nhân vật thị trưởng ("Hình như ... như thế đấy.”).
a. Sự hoang mang và không hợp lý
+ “Hình như tôi đã cảm thấy việc đó từ trước: suốt đêm qua, tôi nằm mơ thấy hai con chuột cống kì quái...”
=> Thị trưởng bắt đầu bằng cách thể hiện sự hoang mang và cảm giác mơ hồ về tình hình. Việc ông ta cảm thấy “việc đó từ trước” và liên kết nó với giấc mơ về “hai con chuột cống kì quái” là một cách phóng đại không có căn cứ, nhằm làm rõ sự thiếu hiểu biết và thần thoại hóa của ông ta về vấn đề. Điều này tạo ra một hiệu ứng hài hước, vì giấc mơ không có liên quan gì đến thực tế, nhưng Thị trưởng lại coi đó là một điềm báo nghiêm trọng.
b. Lời đọc thư bất thường
+ “Đây, tôi đọc cho các ngài nghe bức thư này của An-đrây 1-va-nô-vích Tchi-mu-khốp gửi cho tôi; ông Ác-tê-mi Phi-líp-pô-vích, ông biết lão ta chứ gì!”
=> Thị trưởng tiếp tục bằng cách đọc một phần bức thư, nhưng lại lạc đề và lầm bầm không rõ ràng. Ông ta đọc một cách không mạch lạc và ngắt quãng, làm cho thông tin trong bức thư trở nên khó hiểu và hài hước. Việc ông ta lạm dụng danh tính của người gửi thư và chỉ trích những điều không cần thiết làm nổi bật sự kém cỏi trong việc quản lý thông tin của Thị trưởng.
c. Phóng đại và châm biếm
+ “Mình đã biết việc này từ những người đăng tin nhất... và bảo C cho đằng ấy biết... cho nên mình khuyên đằng ấy nên hết sức đề phòng...”
=> Thị trưởng phóng đại sự nghiêm trọng của tình hình và lời khuyên của ông ta trở nên hài hước bởi vì sự sợ hãi vô lý và thái độ không cần thiết của ông. Việc ông ta nói “có thể đến bất cứ lúc nào” và “nếu không phải là đã đến rồi” cho thấy sự lo lắng thái quá và không cần thiết.
d. Lời kể chuyện gia đình
+ “Hôm qua, mình... Hừ, đoạn này là việc gia đình: ‘Em gái mình, An-na Ki-ri-lốp-na... I-van Ki-ri-lô-vích...’”
=> Lời kể về gia đình và những vấn đề không liên quan như việc em gái của Thị trưởng và chồng của cô ấy đi thăm là một chi tiết thêm vào không cần thiết. Sự chuyển hướng này làm tăng thêm tính hài hước vì nó thể hiện sự lạc đề và làm giảm mức độ nghiêm trọng của tình huống được đề cập.
Tác dụng:
a. Chỉ trích sự kém cỏi và thiếu hiệu quả
Lời thoại của Thị trưởng chỉ trích sự kém cỏi và thiếu hiệu quả trong quản lý của các quan chức. Sự hoang mang và cách giải quyết vấn đề không hợp lý của ông ta làm nổi bật sự yếu kém trong sự lãnh đạo và quản lý, từ đó chỉ trích hệ thống quan chức và sự quản lý địa phương.
b. Tạo ra hiệu ứng hài hước
Sự pha trộn giữa giấc mơ kì quái, sự đọc thư lộn xộn và những vấn đề gia đình không liên quan tạo ra một hiệu ứng hài hước và phản ánh sự không nghiêm túc của Thị trưởng. Sự đối lập giữa thực tế và sự lo lắng của Thị trưởng làm tăng thêm tính hài hước của tình huống.
c. Phản ánh xã hội và chính trị
Lời thoại này phản ánh sự thiếu chuyên nghiệp và sự quan liêu trong hệ thống quan chức của thời kỳ đó. Thị trưởng, như một biểu tượng của sự quản lý kém, đóng vai trò trong việc chỉ trích xã hội và hệ thống quan liêu qua sự thiếu hiệu quả và tính cách hài hước của ông.
Câu 5
Theo Tri thức ngữ văn trong SGK Ngữ văn 12, tập một (tr. 130), “Tiếng cười hài kịch cất lên từ sự vênh lệch, không tương thích giữa mục đích và phương tiện thực hiện, bản chất và biểu hiện, hành động và hoàn cảnh, tham vọng cá nhân và các khả năng thực hiện,... tức là từ những cái ngộ nghĩnh, ngược đời, bất hợp lí.” Sự “vênh lệch, không tương thích” này đã được thể hiện trong đoạn trích như thế nào?
Sự “vênh lệch, không tương thích” trong đoạn trích từ vở hài kịch Quan thanh tra của Nikolai Gogol thể hiện rõ nét qua những điểm sau:
1. Sự Vênh Lệch Giữa Thực Tế và Sự Lo Lắng
+ Thực Tế: Theo bức thư của Andrei Ivanovich, quan thanh tra đến để xem xét tình hình, nhưng không có thông tin cụ thể nào cho thấy tình hình ở quận này có gì đặc biệt nghiêm trọng.
+ Sự Lo Lắng: Thị trưởng và các nhân vật khác lo lắng quá mức và tưởng tượng ra những điều không có thực, như việc có thể xảy ra vụ phản bội chính trị, mặc dù thực tế thì không có dấu hiệu nào cho thấy điều đó. Sự lo lắng thái quá này phản ánh sự “vênh lệch” giữa thực tế và phản ứng của các nhân vật.
2. Sự Vênh Lệch Giữa Thực Tế và Hành Động
+ Hành Động: Thị trưởng và các quan chức khác bắt đầu chuẩn bị cho sự xuất hiện của quan thanh tra bằng cách trang trí lại các cơ sở, cải thiện hình ảnh một cách vội vã và không cần thiết.
+ Biểu Hiện: Họ hành động như thể việc thanh tra là một sự kiện có tính chất cực kỳ nghiêm trọng, trong khi thực tế không có bằng chứng cho thấy sự cần thiết phải làm như vậy. Sự khác biệt này tạo ra một hiệu ứng hài hước, vì hành động của họ không tương xứng với thực tế của tình huống.
3. Sự Vênh Lệch Trong Tầm Nhìn và Sự Thực
+ Tầm Nhìn: Các nhân vật trong đoạn trích, đặc biệt là Thị trưởng, tưởng tượng ra các vấn đề lớn như vụ phản bội chính trị hoặc chiến tranh, điều này không có cơ sở trong thực tế.
+ Sự Thực: Thực tế là việc thanh tra chỉ là một hành động kiểm tra thông thường. Sự “vênh lệch” này giữa tầm nhìn của các nhân vật và thực tế tạo ra sự hài hước, vì sự lo lắng và sự chuẩn bị của họ hoàn toàn không tương xứng với sự thật.
4. Sự Vênh Lệch Trong Việc Đọc Thư
+ Lời Đọc Thư: Thị trưởng đọc thư của Andrei Ivanovich một cách không rõ ràng và lạc đề, khiến cho thông tin trở nên khó hiểu và không liên quan.
+ Kỳ Vọng: Người đọc kỳ vọng rằng thông tin trong thư sẽ giúp hiểu rõ tình hình, nhưng thực tế thì lời đọc của Thị trưởng lại làm cho thông tin trở nên nhầm lẫn và phức tạp hơn. Sự khác biệt này giữa kỳ vọng và thực tế làm nổi bật sự hài hước trong cách truyền đạt thông tin của Thị trưởng.