Câu hỏi trang 5 Mở đầu (MĐ)
Hãy sắp xếp mỗi bộ phận của cây dừa trong Hình 1.1 tương ứng với mục đích sử dụng sau: 1. Mĩ phẩm, 2. Giá thể trồng cây, 3. Vật liệu xây dựng.
Quan sát hình ảnh và vận dụng kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
|
Hình |
Bộ phận |
Mục đích sử dụng |
|
a |
Cùi dừa |
Mĩ phẩm |
|
b |
Vỏ dừa |
Giá thể trồng cây |
|
c |
Lá dừa |
Vật liệu xây dựng |
Câu hỏi trang 5 Khám phá (KP)
Em hãy cho biết cây ăn quả có vai trò gì trong đời sống và xã hội?
Vận dụng kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Vai trò của cây ăn quả trong đời sống và xã hội:
+ Làm nguyên liệu chế biến
+ Làm thực phẩm
+ Làm dược liệu
+ Giúp bảo vệ môi trường và trang trí cảnh quan
+ Giúp phát triển kinh tế và văn hoá, nghệ thuật
Câu hỏi trang 6 Luyện tập (LT)
Em hãy kể tên một số sản phẩm được chế biến từ quả xoài, chuối hoặc bưởi?
Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Một số sản phẩm được chế biến từ quả xoài, chuối hoặc bưởi:
|
Quả |
Sản phẩm |
|
Xoài |
Mứt xoài, xoài sấy dẻo, bánh xoài, sinh tố xoài |
|
Chuối |
Sinh tố, kẹo chuối, chuối sấy |
|
Bưởi |
Tinh dầu bưởi, mứt vỏ bưởi, nước ép |
Câu hỏi trang 6 Vận dụng (VD)
Cây dứa được trồng nhiều vùng đồi núi đem lại những lợi ích gì?
Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Cây dứa được trồng nhiều vùng đồi núi đem lại những lợi ích là:
- Giúp gia tăng thu nhập: mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân ở vùng đồi núi, từ việc bán dứa, làm các sản phẩm từ dứa như nước dừa, mứt dứa, cho đến việc chế biến vỏ dứa thành các sản phẩm thủ công mỹ nghệ.
- Giúp hạn chế sạt lở đất: rễ của cây dứa có khả năng giữ chặt đất, giúp giảm nguy cơ sạt lở đất ở vùng đồi núi.
- Giúp bảo vệ môi trường: duy trì đa dạng sinh học ở vùng đồi núi, cung cấp môi trường sống cho nhiều loài sinh vật khác nhau.
- Thuận tiện cho việc chế biến sản phẩm địa phương: tiết kiệm chi phí vận chuyển và bảo quản sản phẩm.
Câu hỏi trang 6 Khám phá (KP)
Kể tên các sản phẩm được tạo ra từ cây ăn quả trong Hình 1.3.
Quan sát hình ảnh và vận dụng kiến thức trong bài để trả lời câu hỏi.
Các sản phẩm được tạo ra từ cây ăn quả trong Hình 1.3:
|
Hình |
Sản phẩm |
|
a |
Hồ lô tài lộc được làm từ quả bưởi. |
|
b |
Hoa sen và giá đỡ điện thoại được làm từ cây dừa. |
|
c |
Cây quất thế |
Câu hỏi trang 7 Luyện tập (LT)
Hãy kể thêm các sản phẩm văn hóa, nghệ thuật được tạo ra từ cây ăn quả.
Vận dụng kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Các sản phẩm văn hóa, nghệ thuật được tạo ra từ cây ăn quả:
- Trong dịp Tết Nguyên Đán sử dụng cây quất để trang trí
- Trong các dịp lễ sử dụng dưa hấu khắc chữ để thờ.
- Trong các dịp lễ sử dụng dừa tài lộc dát vàng để thờ.
- Trong dịp Halloween tạo hình bí đỏ để trang trí.
Câu hỏi trang 7 Vận dụng (VD)
Hãy kể tên và nêu vai trò của một số loại cây ăn quả đặc trưng tại địa phương em.
Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Cây ăn quả đặc trưng tại một số địa phương và vai trò của chúng:
|
Câu ăn quả |
Vai trò |
|
Sầu riêng |
Là nguồn thu nhập chính của nhiều hộ nông dân mà còn là nguồn cảm hứng cho du lịch và thưởng thức ẩm thực. |
|
Măng cụt |
- Là một nguồn thực phẩm phong phú mà còn là nguồn thu nhập chính cho nhiều gia đình nông dân. - Sử dụng trong y học dân gian với các tác dụng hỗ trợ sức khỏe. |
|
Dừa |
- Cung cấp nguồn thức ăn giàu dinh dưỡng, là nguồn nước uống tự nhiên và nước dừa được sử dụng rộng rãi trong việc làm mát và chế biến món ăn. - Làm nhiều sản phẩm khác nhau như thảm dừa, nước dừa đóng chai, và gỗ dừa. |
|
Mơ |
- Là nguồn thực phẩm cung cấp dinh dưỡng, là nguồn thu nhập chính cho nhiều hộ gia đình nông dân. - Sử dụng trong các nghi lễ và lễ hội của dân tộc thiểu số ở vùng núi. |
|
Mận |
- Là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng. - Làm các sản phẩm chế biến như mứt, rượu mận, và nhiều món ăn đặc sản khác của vùng đất núi Bắc Bộ. |
Câu hỏi trang 7 Khám phá (KP)
1. Hãy nêu đặc điểm thực vật học của cây ăn quả.
2. Tại sao người trồng cần hiểu được đặc điểm thực vật học của cây ăn quả?
Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
1. Đặc điểm thực vật học của cây ăn quả:
- Rễ:
+ Hút nước và chất dinh dưỡng để nuôi cây.
+ Dự trữ các chất dinh dưỡng khi cây sinh trưởng chậm hoặc ngủ, nghỉ.
+ Giữ cho cây đứng vững khi có gió bão.
+ Rễ cây thường phân bố sâu và rộng, phân nhiều nhánh. Đa phần rễ phân bố ở độ sâu khoảng 5 - 50 cm nên đất trồng cây ăn quả yêu cầu độ dày tầng canh tác trên 1.0m.
- Thân và cành:
+ Thân chính được tính từ cổ rễ cây đến điểm phân cành đầu tiên.
+ Cành mọc trên thân chính là cành cấp l: cành mọc trên cành cấp 1 là cành cấp 2: tương tự là cành cấp 3, 4, 5....
+ Có chức năng nâng đỡ và dẫn nối giữa bộ rễ với lá, chồi, hoa, quả.
- Lá:
+ Là cơ quan sinh dưỡng rất quan trọng đối với cây ăn quả
+ Sự phân bố lá trên cây quyết định diện tích lá trên tán cây và ảnh hưởng đến khả năng nhận ánh sáng của lá khi tiến hành quang hợp tạo dinh dưỡng nuôi cây.
- Hoa:
+ Là cơ quan sinh sản của cây. Tùy loại cây ăn quả mà có ba loại hoa: hoa đực, hoa cái và hoa lưỡng tính.
+ Phần lớn cây ăn quả cần có sự giao phấn giữa các cây hoặc các hoa để tăng tỉ lệ đậu quả.
- Quả:
+ Bảo vệ hạt - cơ quan sinh sản của cây.
+ Quả hạch: Loại quả bên ngoài có phần mềm bao quanh một “hạt” lớn với lớp vỏ quả trong cứng cùng với hạt giống ở bên trong, ví dụ: đào, mận....,
+ Quả mọng: Các loại trái cây nhỏ, có nhiều thịt quả, nhiều nước, ví dụ: cam, quýt....
+ Quả có vỏ cứng: Loại quả có vỏ cứng bên ngoài, ví dụ: dừa, đào lộn hột,....
2. Người trồng cần hiểu được đặc điểm thực vật học của cây ăn quả để:
- Lựa chọn giống cây phù hợp: giúp người trồng có thể lựa chọn giống cây phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai và mục tiêu sản xuất của họ.
- Chăm sóc tốt hơn: giúp người trồng có thể chăm sóc cây một cách hiệu quả hơn. Họ có thể điều chỉnh phương pháp chăm sóc, cung cấp nước, phân bón và kiểm soát sâu bệnh phù hợp với nhu cầu cụ thể của cây.
- Nhận biết vấn đề sức khỏe của cây: nhận ra các vấn đề sớm và áp dụng biện pháp phòng ngừa hoặc điều trị kịp thời để bảo vệ cây khỏi sâu bệnh.
- Tối ưu hóa sản lượng và chất lượng: tối ưu hóa điều kiện môi trường để tăng cường sản lượng và chất lượng của trái cây.
- Giảm thiểu rủi ro: giúp người trồng dự đoán và giảm thiểu các rủi ro liên quan đến sâu bệnh, điều kiện thời tiết bất lợi và các vấn đề khác có thể ảnh hưởng đến cây trồng.
Câu hỏi trang 7 Luyện tập (LT)
Vì sao cây ăn quả cần được trồng ở nơi có tầng canh tác dày 1,0 m trở lên?
Vận dụng kiến thức trong bài để trả lời câu hỏi.
Cây ăn quả cần được trồng ở nơi có tầng canh tác dày 1m trở lên vì:
Rễ phân bố ở độ sâu khoảng 5 - 50 cm nên đất trồng cây ăn quả yêu cầu độ dày tầng canh tác trên 1.0m. Như vậy sẽ giúp hệ thống rễ của cây ăn quả phát triển mạnh mẽ và đạt được sự cân bằng về nước và dinh dưỡng. Điều này giúp cây phát triển tốt hơn và sản xuất trái cây chất lượng cao. Bên cạnh đó, tầng canh tác dày giúp ngăn chặn nước lũ hoặc nước mưa lớn từ việc ngập lụt cây trồng. Điều này giúp tránh được các tác động tiêu cực đến sức khỏe của cây và sự phát triển của chúng.
Câu hỏi trang 7 Luyện tập (LT)
Chức năng của rễ và thân có điểm nào giống và khác nhau?
Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
* Sự giống và khác nhau về chức năng của rễ và thân:
|
So sánh |
Rễ |
Thân |
|
Giống nhau |
- Hấp thụ nước và khoáng chất: Cả rễ và thân đều tham gia vào quá trình hấp thụ nước và khoáng chất từ đất thông qua cơ chế hấp thụ của tế bào. - Lưu trữ dự trữ: Cả rễ và thân đều có khả năng lưu trữ các chất dinh dưỡng, nước và năng lượng dự trữ, giúp cây duy trì sự sống trong điều kiện khắc nghiệt hoặc thời gian khô hạn. |
|
|
Khác nhau |
+ Hấp thụ nước, khoáng chất và chất hữu cơ từ đất. + Thường có nhiều nhánh nhỏ để tăng diện tích tiếp xúc với đất và tăng cường khả năng hấp thụ. + Giữ cho cây cố định trong đất và cung cấp sự ổn định cho cây. + Thường không có khả năng thực hiện quá trình quang hợp. |
+ Chịu trách nhiệm vận chuyển nước, dưỡng chất và chất hữu cơ từ rễ đến các phần khác của cây và ngược lại. Advertisements (Quảng cáo) + Tham gia vào quá trình quang hợp, sản xuất và lưu trữ năng lượng. + Thường chứa các mô phát triển như mô phân chia, mô vận chuyển và mô lưu trữ. + Có khả năng chịu lực và là phần chính của cây đứng thẳng hoặc cây bò. |
Câu hỏi trang 8 Luyện tập (LT)
Em hãy kể tên một số loại quả hạch, quả mọng, quả có vỏ cứng mà em biết.
Vận dụng kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Một số loại quả hạch,quả mọng,quả có vỏ cứng mà em biết:
|
Quả |
Một số loại |
|
Quả hạch |
Đào, Mơ |
|
Quả mọng |
Dâu, Lựu |
|
Quả có vỏ cứng |
Dừa, Mắc ca |
Câu hỏi trang 8 Vận dụng (VD)
Hãy phân tích đặc điểm thực vật học của một số loại cây ăn quả ở địa phương em.
Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Phân tích đặc điểm thực vật học của cây chôm chôm ở địa phương em là:
|
Đặc điểm thực vật học |
Phân tích |
|
Hệ thống rễ |
+ Cây chôm chôm thường có hệ thống rễ phát triển mạnh mẽ để hấp thụ nước và khoáng chất từ đất. + Rễ của cây chôm chôm thường sâu và phân tán, giúp cây cố định chắc chắn trong đất. |
|
Thân và tán lá |
+ Thân cây chôm chôm thường mạnh mẽ, thẳng đứng và có thể cao đến hàng chục mét. + Cây chôm chôm có tán lá xanh quanh năm, lá thường dày và có mặt lá bóng, giúp cây chịu được ánh nắng mạnh và môi trường khô hạn. |
|
Hoa và quả |
+ Cây chôm chôm có hoa mọc trên cành hoặc trên thân chính của cây. Hoa thường mọc thành từng chùm nhỏ và có màu trắng hoặc vàng. + Quả của cây chôm chôm là trái hạch lớn, có vỏ ngoài cứng và gai. Mỗi quả thường chứa nhiều hạt lớn màu trắng hoặc vàng. |
|
Đặc điểm sinh thái |
Cây chôm chôm thích ứng với môi trường nhiệt đới và cận nhiệt đới, thường mọc rậm rạp trong rừng nguyên sinh hoặc trồng trong vườn ở những khu vực có khí hậu ấm áp, độ ẩm cao. |
Câu hỏi trang 8 Khám phá (KP)
Dựa vào yêu cầu về nhiệt cây ăn quả được phân loại thành những nhóm nào? Nêu đặc điểm của mỗi nhóm đó.
Vận dụng kiến thức trong bài để trả lời câu hỏi.
* Dựa vào yêu cầu về nhiệt độ, cây ăn quả được phân loại thành các nhóm và đặc điểm mỗi nhóm là:
|
Nhóm |
Đặc điểm |
|
Cây ăn quả nhiệt đới |
Sinh trưởng và phát triển thuận lợi ở nhiệt độ 25 – 28oC, không yêu cầu nhiệt độ thấp để phân hóa mầm hoa. |
|
Cây ăn quả á nhiệt đới |
Sinh trưởng và phát triển thuận lợi ở nhiệt độ 25 – 28oC, cần nhiệt độ thấp khoảng 10 – 20oC để phân hóa mầm hoa trong thời gian nhất định. |
|
Cây ăn quả ôn đới |
Sinh trưởng thuận lợi ở nhiệt độ 20 – 25oC và cần nhiệt độ thấp, khoảng dưới 10oC trong một khoảng thời gian nhất định để phân hóa mầm hoa. |
Câu hỏi trang 8 Luyện tập (LT)
Em hãy kể tên một số loại cây ăn quả thuộc nhóm á nhiệt đới và ôn đới? Nhóm cây nào yêu cầu vùng trồng cây có nhiệt độ thấp hơn?
Vận dụng kiến thức thực tế của bản thân, tham khảo Internet, sách, báo,... để trả lời câu hỏi.
Một số loại cây ăn quả thuộc nhóm á nhiệt đới và ôn đới:
|
Nhóm |
Ví dụ |
|
Cây ăn quả á nhiệt đới |
- Vải - Bơ - Nhót - Xoài - Chuối - Dừa |
|
Cây ăn quả ôn đới |
- Táo - Lê - Nho - Mận - Mơ - Đào |
- Nhóm cây yêu cầu vùng trồng cây có nhiệt độ thấp hơn là: Nhóm cây ăn quả ôn đới.
Câu hỏi trang 9 Luyện tập (LT)
Để ra hoa cây ăn quả á nhiệt đới cần điều kiện về nhiệt độ khác cây ăn quả nhiệt đới như thế nào?
Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Điều kiện về nhiệt độ của cây ăn quả á nhiệt đới khác cây ăn quả nhiệt đới để ra hoa là:
- Cây ăn quả nhiệt đới không yêu cầu nhiệt độ thấp để phân hóa mầm hoa.
- Câu ăn quả á nhiệt đới cần nhiệt độ thấp khoảng 10 - 20 °C để phân hoá mầm hoa trong thời gian nhất định.
Câu hỏi trang 9 Khám phá (KP)
Độ ẩm đất ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả như thế nào?
Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Độ ẩm đất ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả là:
- Ảnh hưởng đến thời gian ngủ, nghỉ, sinh trưởng của cây: sự phân hoá hoa, nở hoa.
- Ảnh hưởng đến quá trình lớn lên và chín của quả.
Câu hỏi trang 9 Luyện tập (LT)
Cây ở giai đoạn ra hoa và giai đoạn ngủ, nghỉ có yêu cầu về độ ẩm đất như thế nào?
Vận dụng kiến thức trong bài để trả lời câu hỏi.
Yêu cầu về độ ẩm đất của cây ở giai đoạn ra hoa và giai đoạn ngủ, nghỉ là:
|
Giai đoạn |
Yêu cầu |
|
Giai đoạn ra hoa |
Độ ẩm đất cần duy trì ở khoảng 70 – 80%. |
|
Giai đoạn ngủ, nghỉ |
Độ ẩm đất thấp, ở mức 40 – 50%. |
Câu hỏi trang 9 Khám phá (KP)
Ánh sáng ảnh hưởng như thế nào đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả?
Vận dụng kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Ánh sáng ảnh hưởng đến thời gian ngủ, nghỉ, sự phân hóa mầm hoa, nở hoa và phát triển quả của cây. Thời gian chiếu sáng trong ngày quyết định sự hình thành mầm hoa đối với một số loại cây ăn quả.
Câu hỏi trang 9 Luyện tập (LT)
Cường độ chiếu sáng mạnh có thể gây tác động xấu nào đến cây ăn quả?
Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Cường độ chiếu sáng mạnh có thể gây tác động xấu đến cây ăn quả là:
- Cường độ chiếu sáng mạnh làm cho cây mất nhiều nước.
- Cường độ chiếu sáng mạnh có thể gây cháy lá, rám quả.
Câu hỏi trang 9 Vận dụng (VD)
Em hãy tìm hiểu những lợi ích của việc bao xoài?
Vận dụng kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Những lợi ích của việc bao xoài là:
- Bảo vệ quả khỏi côn trùng và sâu bệnh.
- Bảo vệ quả khỏi thời tiết bất lợi
- Tạo ra môi trường tốt cho quả phát triển
- Bảo vệ quả khỏi tổn thương bởi tác động bên ngoài.
- Tăng giá trị thương mại: Quả xoài được bảo quản bằng túi sẽ có hình dạng đẹp và chất lượng tốt hơn, điều này tăng cường giá trị thương mại của sản phẩm và giúp nông dân thu được giá cao hơn trên thị trường.
Câu hỏi trang 10 Khám phá (KP)
1. Cây ăn quả cần hấp thụ các yếu tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu nào từ đất?
2. Cây ăn quả thích hợp trồng ở nơi đất có đặc điểm như thế nào ?
Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
1. Cây ăn quả cần hấp thụ các yếu tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu từ đất là:
- Các nguyên tố trung lượng và vi lượng.
- Đạm (N).
- Lân (P).
- Kali (K).
2. Cây ăn quả thích hợp trồng ở nơi đất có đặc điểm như:
- Đất trồng cần có tầng canh tác dày, thoát nước tốt.
- Các loại đất thuận lợi cho cây ăn quả phát triển như đất phù sa, đất đỏ.
Câu hỏi trang 10 Khám phá (KP)
Nêu ảnh hưởng của gió đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả.
Vận dụng kiến thức trong bài và kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Ảnh hưởng của gió đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả:
Gió ảnh hướng đến mức độ lưu thông không khí trong vườn cây ăn quả, tăng khả năng thoát hơi nước, tăng hoặc giảm độ ẩm không khí cũng như sự lây lan của các loại sâu, bệnh hại. Chính vì vậy, tính chất (khô, nóng, lạnh) và tốc độ gió có ảnh hưởng đến sự sinh trưởng, phát triển của cây.
Câu hỏi trang 10 Vận dụng (VD)
Cần phải làm gì để hạn chế gió mạnh ảnh hưởng xấu đến cây ăn quả?
Vận dụng kiến thức thực tế của bản thân để trả lời câu hỏi.
Để hạn chế gió mạnh ảnh hưởng xấu đến cây ăn quả, cần:
- Xây dựng hàng rào hoặc hàng cây chắn gió
- Sử dụng hệ thống treo dây hỗ trợ
- Thiết kế vườn theo dạng cảnh quan tự nhiên
- Chọn giống cây phù hợp
- Thực hiện kỹ thuật cắt tỉa đúng.