Câu hỏi trang 71
| Hãy thảo luận để thiết kế thí nghiệm và tiến hành kiểm chứng công thức (1). |
Học sinh tự thiết kế và tiến hành kiểm tra
Hướng dẫn cách thiết kế thí nghiệm và kiểm tra:
- Dụng cụ: 1 thước cứng, mảnh, đồng chất; các quả cân có trọng lượng bằng nhau và xác định
- Tiến hành: Treo thước bởi hai sợi dây đàn hồi, treo các quả cân ở hai vị trí xác định trên thước, xác định lực của các vị trí treo quả cân.
Câu hỏi trang 72
1. Quan sát, trả lời câu hỏi và thảo luận
|
Số quả cân phải treo tại O trong hình 6.4 là bao nhiêu để công thức (1) được nghiệm đúng |
F = F1 + F2
Để nghiệm lại công thức \(\frac{{O{O_1}}}{{O{O_2}}} = \frac{{{F_2}}}{{{F_1}}}\), ta cần phải treo 5 quả cân tại O.
2. Vận dụng
|
Cho vật là miếng bìa phẳng như hình 6.5. Hãy vận dụng quy tắc tổng hợp hai lực song song, cùng chiều để xác định trọng tâm của vật. Nghiệm lại bằng phương án xác định trọng tâm của vật phẳng. |
Quy tắc tổng hợp hai lực song song cùng chiều: Hợp lực của hai lực song song, cùng chiều F1 và F2 là một lực F song song, cùng chiều với lực ấy và có độ lớn bằng tổng các độ lớn của hai lực thành phần:
F = F1 + F2
Điểm đặt của hợp lực là trọng lực tác dụng lên vật
Câu hỏi trang 73
1. Quan sát, trả lời câu hỏi và thảo luận
|
Viết biểu thức tính mômen lực M1 , M2 của mỗi lực F1 , F2 đối với trục quay theo các đại lượng cho trên hình. |
Vận dụng lí thuyết trong sách giáo khoa vật lý 10 trang 73
Công thức tính mômen lực: M = F.d
Với M là mômen lực, F là lực tác dụng lên vật, d là khoảng cách từ trục quay đến đường thẳng chức vecto lực (giá của lực).
Ở hình 6.7a, F1 vuông góc với thanh nên khoảng cách từ trục quay của vật đến giá của F1 chính là l1
=> M1 = F1 . l1 = F1 . d1
Ở hình 6.7b, F2 tạo một góc θ so với thanh, F2y vuông góc với thanh
M2 = M2y = F2y .l1 = F2 .l1 .sinθ
2. Luyện tập
|
Nếu lực tác dụng không đổi thì người thợ cầm vào cờ lê ở A hay ở B (hình 6.8) sẽ dễ làm xoay đai ốc hơn? |
Đại lượng đặc trưng cho tác dụng là quay của một lực là mômen lực của nó. Mômen lực được xác định bằng tích độ lớn của lực với khoảng cách từ trục quay đến đường thẳng chứa vecto lực (giá của lực)
M = F.d
Mômen lực càng lớn thì người thợ sẽ dễ làm xoay đai ốc hơn
Đối với lực tác dụng không đổi thì mômen lực tỉ lệ thuận với khoảng cách từ trục quay đến đường thẳng chứa vecto lực
Từ hình vẽ ta thấy dA < dB => MA < MB
=> Người thợ cầm vào cờ lê ở vị trí B sẽ dễ làm xoay đai ốc hơn.
3. Quan sát, trả lời câu hỏi và thảo luận
|
Thành phần F2y có xu hướng làm thanh quay theo chiều nào? Có giống với xu hướng làm quay của F2 với thanh không? |
Thành phần vuông góc với thanh mới có tác dụng làm thanh quay
F2y có phương thẳng đứng, chiều từ trên xuống nên làm thanh quay theo chiều từ trên xuống
F được phân tích thành 2 thành phần, F2x không có tác dụng làm quay vì khoảng cách từ trục quay đến giá của thành phần lực này bằng 0, nên F2y giống với xu hướng làm quay của F2 với thanh
Câu hỏi trang 74
1. Quan sát, trả lời câu hỏi và thảo luận
|
Advertisements (Quảng cáo) Tính mômen của từng lực trong hình 6.10 đối với trục quay của vô lăng. Mỗi mômen lực này có tác dụng làm vô lăng quay theo chiều nào? |
Công thức tính mômen lực: M = F.d
Với M là mômen lực, F là lực tác dụng lên vật, d là khoảng cách từ trục quay đến đường thẳng chức vecto lực (giá của lực).
M1 = F1 . d1 = 15.0,2 = 3 (N.m)
M2 = F2 . d2 = 15.0,2 = 3 (N.m)
Hai mômen lực này có tác dụng làm vô lăng quay theo chiều cùng chiều kim đồng hồ.
2. Quan sát, trả lời câu hỏi và thảo luận
| Chứng tỏ rằng tổng mômen của các lực trong ngẫu lực bằng M = F.d |
Công thức tính mômen lực: M = F.d
Với M là mômen lực, F là lực tác dụng lên vật, d là khoảng cách từ trục quay đến đường thẳng chức vecto lực (giá của lực).
Xét ngẫu lực tác dụng vào vật có trục quay bất kì O:
Mômen của lực \(\overrightarrow {{F_1}} \)là: \({M_1} = {F_1}.{d_1}\) (1)
Mômen của lực \(\overrightarrow {{F_2}} \) là: \({M_2} = {F_2}.{d_2}\) (2)
Ta có mômen của ngẫu lực là: M = F.d
Từ (1) và (2): Tổng mômen của hai lực \(\overrightarrow {{F_1}} \) và \(\overrightarrow {{F_2}} \) là:
\({M_1} + {M_2} = {F_1}.{d_1} + {F_2}.{d_2}\)
Do F1 = F2 = F và d1 + d2 = d nên \({M_1} + {M_2} = F({d_1} + {d_2}) = F.d\)
=> Tổng mômen của các lực trong ngẫu lực bằng M = F.d
3. Quan sát, trả lời câu hỏi và thảo luận
|
Chỉ ra chiều tác dụng làm quay của mỗi lực F1 , F2 lên vật trong hình 6.11 đối với trục quay O. Từ đó, thảo luận để rút ra điều kiện cân bằng của vật có trục quay cố định. |
Quan sát hình
Công thức tính mômen lực: M = F.d
Với M là mômen lực, F là lực tác dụng lên vật, d là khoảng cách từ trục quay đến đường thẳng chức vecto lực (giá của lực).
Chiều tác dụng làm quay của mỗi lực F1 , F2 lên vật trong hình 6.11 đối với trục quay O là làm vật quay theo chiều kim đồng hồ.
Điều kiện cân bằng của vật có trục quay cố định: (chọn chiều quay là chiều dương; quy ước M>0 với mômen có xu hướng làm vật quay theo chiều dương và M
+ Một vật có trục quay cố định sẽ cân bằng khi tổng các mômen lực có xu hướng làm vật quay theo chiều kim đồng hồ bằng với tổng các mômen lực có xu hướng làm vật quay ngược chiều kim đồng hồ.
Câu hỏi trang 75
1. Luyện tập
|
Chứng tỏ rằng vật ở hình 6.11 sẽ cân bằng khi: \(\frac{{{F_1}}}{{{F_2}}} = \frac{{{d_2}}}{{{d_1}}}\) |
Giả sử F1 quay ngược chiều kim đồng hồ, F2 quay cùng chiều kim đồng hồ để vật có xu hướng cân bằng
Khi đó ta có M 12>0
Khi cân bằng thì M = 0 hay -M1 + M2 = 0
=> M1 = M2
\(\begin{array}{l} \Rightarrow {F_1}.{d_1} = {F_2}.{d_2}\\ \Rightarrow \frac{{{F_1}}}{{{F_2}}} = \frac{{{d_2}}}{{{d_1}}}\end{array}\)
2. Quan sát, trả lời câu hỏi và thảo luận
| Thảo luận để rút ra điều kiện cân bằng của vật |
Điều kiện cân bằng của vật:
+ Hợp lực tác dụng lên vật bằng không
+ Tổng mômen của các lực tác dụng lên vật đối với trục quay bất kì bằng không.
3. Vận dụng
|
Mô tả xu hướng chuyển động của vật như trong hình 6.12 nhưng với hai lực F1 và F2 không cùng độ lớn. |
Quan sát hình vẽ
Ta thấy hai lực song song, ngược chiều và F1 = F2 nên hợp lực bằng 0. Khi đó, mômen lực của hai lực cùng chiều, tổng mômen lực đối với trục quay bất kì khác 0 nên vật quay, vật không cân bằng.