Advertisements (Quảng cáo)
KIẾN THỨC CƠ BẢN
1. Về thể loại truyện cười
a. Truyện cười là những câu chuyện có mục đích giải trí hoặc phê phán thói hư tật xấu trong nội bộ nhân dân, cũng như để chế giễu, đả kích các thế lực thống trị lỗi thời… Truyện cười có hai loại:
– Truyện khôi hài: nhằm mục đích giải trí, mua vui vì ít nhiều có tính giáo dục.
– Truyện trào phúng: Phê phán những kẻ thuộc giai cấp quan lại bóc lột (trào phúng thù), phê phán thói hư tật xấu trong nội bộ nhân dân (trào phúng bạn).
b. Truyện cưòi rất ít nhân vật. Nhân vật chính trong truyện là đốì tượng chủ yếu của tiếng cười, vả lại truyện cưòi không kể về số phận, cuộc đời nhân vật, như truyện cổ tích. Mọi chi tiết trong truyện đều hướng về tình huống gây cười, (cái cười và bản chất cái cười).
2. Tam đại con gà vạch rõ bản chất của nhân vật “Thầy” qua những việc gây cười và ý nghĩa phê phán sâu sắc. Là truyện cười chỉ trích thói “sĩ diện hão” của những thầy đồ dốt mà hay giấu dốt, từ đó nêu một bài học cho muôn đời về sự chân thành trong học hỏi.
3. HS thấy được những đặc sắc của nghệ thuật truyện cười: truyện rất ngắn gọn, tạo được những yếu tố bất ngờ, những cử chỉ, lời nói gây cười, nghệ thuật phóng đại…
SOẠN BÀI
Câu 1. Phân tích mâu thuẫn trái tự nhiên trong truyện Tam đại con gà qua ba khía canh SGK đã gợi ý (SGK, trang 79)
– Miêu tả liên tiếp những tình huống và cách xử trí của anh học trò dốt nát nhưng hay khoe khoang lại liều lĩnh để làm bật lên tiếng cưòi phê phán.
Cần phải hiểu rằng bản thân cái dốt của học trò không có gì đáng cười. Cái đốt của người thất học, nhân dân cảm thông. Ở đây là cưòi kẻ dốt hay khoe, hay nói chữ, cả gan hơn dám nhận đi dạy trẻ. Cái xấu của anh ta không dừng ở lời nói mà đã thành hành động. Cái cười được thể hiện qua nhiều lần:
Advertisements (Quảng cáo)
– Lần thứ nhất: Chữ “kê” thầy không nhận ra mặt chữ. Học trò hỏi gấp, thầy nói liều “Dủ dỉ là con dù dì”. Dủ dỉ đâu phải là chữ Hán, mà trên đòi này làm gì có con vật nào là dủ dỉ, dù dì. Anh học trò này đã đi đến tận của sự dốt nát thảm hại và liều lĩnh. Cái dốt đã được định hướng. Anh ta vừa dốt kiến thức sách vở, vừa dốt kiến thức thực tế.
– Tình huống thứ hai: Ta cười về sự giấu dốt và sĩ diện hão của anh học trò làm thầy dạy học “Thầy xấu hổ mới bảo trò đọc khe khẽ”. Rõ ràng anh học trò làm thầy liều lĩnh bao nhiêu thì lại thận trọng bấy nhiêu trong việc giấu dốt. Anh ta vừa dùng cái láu cá vặt để gỡ bí. Đó là cách giấu đốt.
– Lần thứ ba: ta cười khi thầy tìm đến Thổ công. Thổ công cũng được “khoèo” vào với anh chàng học trò láu cá này. Cái dốt ngửa ra cả ba đài âm dương. Thầy đắc ý “Bệ vệ ngồi lên giường bảo trẻ đọc to”. Bọn trẻ gào to “Dủ dỉ là con dù dì”. Cái dốt là được khuếch đại và nâng lên.
– Lần thứ tư: Là sự chạm trán với chủ nhà. Thói giấu dốt bị lật tẩy. Cái dốt của Thổ công được chính thầy nhạo báng “Mình đã dốt, Thổ công nhà nó còn dốt hơn.” Thầy đã lòi cái đuôi dốt vẫn gượng gạo giấu dốt. “Dủ dỉ là con dù dì, dù dì là chị con công, con công là ông con gà”. Đúng là tam đại con gà. Làm gì có con dù dì, vả lại con công đâu phải cùng nguồn gốc với con gà. Cái dốt nọ lồng cái dốt kia.
Ở mỗi tình huống gây cười trên đây, anh học trò làm thầy dạy học giải quyết tình huống anh ta đã tự bộc lộ cái dốt của mình. Mâu thuẫn trái với tự nhiên. “Thầy” dốt nhưng không chịu nhận mình là dốt, cuối cùng vẫn lộ ra là dốt.
Câu 2. Ý nghĩa phê phán của truyện
Tiếng cười mang ý nghĩa phê phán, nó hóm hỉnh, sâu sắc và mang đậm chất dân gian. Truyện có ý nghĩa đánh giá các hạng thầy trong xã hội phong kiến suy tàn, trong đó có thầy đồ dạy chữ. Mặt khác, truyện không chỉ phê phán các ông đồ phong kiến năm xưa mà còn nhắc nhở, cảnh tỉnh những kẻ hôm nay cũng mắc bệnh ấy.
LUYỆN TẬP
Phân tích hành động, lời nói của “thầy” để thầy thủ pháp gây cười của truyện.
Dựa vào hành động, lời nói của anh thầy đồ trong truyện để chứng minh thủ pháp gây cười chủ yếu trong truyện là dựa trên mâu thuẫn mang tính hài hước, đã dốt lại ra vẻ ta đây là giỏi, cuối cùng vẫn lộ cái dốt của nhân vật anh thầy đồ.