Câu 5 (trang 41, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Kiến thức văn hóa tổng hợp đã được tác giả huy động như thế nào khi viết bài tùy bút về sông Hương? Theo bạn, mục đích của việc huy động kiến thức đó là gì?
Chú ý vào phần miêu tả con sông
Cách 1
Kiến thức văn hóa tổng hợp đã được tác giả huy động một cách hết sức tài tình trong bài tùy bút. Không quá phô trương và sa đà trong việc nói về những kiến thức về khoa học, địa lý, ông luôn đan xen những câu văn bày tỏ cảm xúc, cùng những sự ví von tinh tế của mình.
Ví dụ ở phần đầu, khi miêu tả con sông từ thượng nguồn, bên cạnh miêu tả yếu tố cảnh vật, thiên nhiên hùng vĩ, dữ dội ở đây, tác giả đã khéo léo đan xen những câu văn so sánh, ví von như so sánh sông Hương như người con gái Di-gan xinh đẹp mà man dại… Chính bởi cách kết hợp như vậy, những câu văn mang đậm chất khoa học của ông dường như bị lãng quên mà thay vào đó, người đọc sẽ chỉ nhớ đến cô gái Di-gan, người con gái xinh đẹp đang mơ màng trong giấc mộng…
Advertisements (Quảng cáo)
Bằng cách vận dụng kiến thức linh hoạt như vậy, ông muốn gửi gắm đến người đọc một hình ảnh sông Hương hoàn toàn độc đáo, đẹp đẽ với vẻ yểu điệu của thiếu nữ, vẻ hoang dại của cô gái Di-gan… Đó chính là phần hồn của dòng sông Hương đã được tác giả khám phá, ghi nhận và truyền tải đến người đọc.
Cách 2:
- Vẻ đẹp sông Hương về địa lý: rừng già, với cấu trúc đặc biệt đã chế ngự sức mạnh bản năng hoang dại của sông Hương ở quãng thượng nguồn; sự đổi dòng đột ngột của sông Hương phản ánh rất rõ địa hình vùng đất mà dòng sông chảy qua; những chi lưu cùng hai hòn đảo nhỏ trên sông đã làm giảm hẳn lưu tốc của dòng nước, khiến cho khi qua thành phố, sông Hương trôi rất chậm,...
- Vẻ đẹp của sông Hương hiện lên từ góc nhìn lịch sử: Nhìn lại quá khứ để một lần nữa khẳng định vai trò quan trọng của dòng sông Hương trong những trang sử dân tộc. Từ thời đại Vua Hùng, sông Hương là “dòng sông biên thùy xa xôi”. Trong các giai đoạn trung đại của lịch sử, sông Hương với tên gọi Linh Giang, đã “oanh liệt bảo vệ biên giới phía nam của Tổ quốc Đại Việt”. Dòng sông gắn liền với những chiến công Nguyễn Huệ. Sông Hương đẫm máu những cuộc khởi nghĩa TK XIX. Sông Hương gắn liền với cuộc CMT8 và cùng đó là những chiến công vang dội rung chuyển non sông. Và sông Hương cùng rất nhiều di sản văn hóa Huế phải oằn mình gánh vác sứ mệnh đất nước dưới sự tàn phá của bom Mỹ…
- Kiến thức về âm nhạc: Chính những âm thanh đặc biệt của dòng sông (tiếng chuông chùa Thiên Mụ ngân nga, tiếng mái chèo khua sóng đêm khuya, tiếng nước vỗ vào mạn thuyền…) đã hình thành nên những làn điệu hò da diết và một nền âm nhạc cổ điển đáng nhớ nơi đất Huế. Cũng chính trên dòng sông ấy, những câu hò Huế được cất lên tự nhiên nhất làm mênh mang, xao xuyến lòng người…
- Kiến thức về triết học: nhìn dòng sông chảy, tôi nhớ tới câu nói nổi tiếng của Hê-ra-clit – một triết gia Hy Lạp từ hai nghìn năm trước.
- Kiến thức về văn học: có một dòng thi ca về sông Hương không bao giờ lặp lại trong cảm xúc của các nghệ sĩ. Từ đó, tác giả đề cập đến cảm hứng trong thơ các tác giả Nguyễn Du, Cao Bá Quát, Bà Huyện Thanh Quan, Tản Đà, Tố Hữu.
→ Bằng vốn kiến thức văn học giàu có và phong phú mà tác giả đã chạm tới linh hồn của một dòng sông mà văn chương nghệ thuật vẫn luôn gọi tên nhưng chính dòng sông ấy chẳng bao giờ tự lặp lại mình trong cảm nhận và cảm hứng của những người nghệ sĩ.