Phân tích khổ thơ đầu bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh.
Mùa thu đến với anh khá đột ngột và bất ngờ, không hẹn trước. Bắt dầu không phải là những nét đặc trưng của trời máy sắc vàng hoa cúc như trong thơ cổ điển. Bắt dầu là hương ổi thơm náo nức. Một chữ “phả” kia đủ gợi hương thơm như sánh lại. Nó sánh bởi vì hương đậm một phần, sánh còn bởi tại hương gió se. Hương thơm lùa vào trong giỏ dược tinh lọc, được cô đặc thèm. Gió mùa thu hào phóng đem chia hương mùa thu - bấy giờ là hương Ổi chín - tới khắp nơi trong vù trụ. Tại một vùng quê nhỏ, trong một phút giây nào đó, người viết chợt bắt gặp hưcmg thu và bỗng sững sờ.
Đã cảm được hương ổi, dã nhận ra gió se, hơn thế nửa, mắt lại còn nhìn thấy sương đang chùng chinh qua ngõ. Những dấu hiệu dặc trưng của mùa thu đểu hiện diện. Thế mà sao tác giả lại viết uhình như thu dã về”ĩ Còn diều chi nữa mà ngờ? Thu đã vể thật đấy rồi, sao lại còn nghi hoặc? Như đã nói ở trên. Cái chính là sự bất ngờ, đột ngột. Do bất ngờ nên cả khứu giác (mùi hương ổi) cả xúc giác (hơi gió se) cả thị giác (sương chùng chình) đếu mách bảo thu uế mà vẫn chưa thể tin, vẫn chưa dám chắc. Cái bảng lảng mơ hồ chính trong cảm giác "hình như” ấy đã tôn thêm vẻ khói sương Lãng đăng lúc thu sang. Đó là một nguyên nhân. Nhưng sâu xa han, ở đây còn bộc lộ nét “sang thu” trong hồn người mà sau chúng ta sẽ nói tới.
Advertisements (Quảng cáo)
Hình như thu đã về.
Đó là một án tượng tổng hợp từ những cảm giác riêng về hương, về gió, về sương. Từ hương nhận ra gió. Tù gió nhận ra sương. Nhưng khi phát hiện "sương chùng chình qua ngõ” thì trong sương cũng có hương, trong sương cũng có gió, và trong sương như còn có cả tình. “Chùng chình” hay chính là sự lưu luyến, báng khuâng, ngập ngừng, bịn rịn? Cái ngõ mà sương đẫm hương, sương nương theo gió đang ngập ngừng đi qua vừa là cái ngõ thực, vừa là cải ngõ thời gian thông giữa hai mùa. Phút giây giao mùa của thiên nhiên ấy, nhìn thấy rồi, cảm thấy rồi mà sững sờ tưởng khó tin. Do đó "hình như thu đã vể“ còn như là một câu thầm hỏi lại mình dể có một sự khẳng định.
Vũ Nho - (Đi giữa miền thơ, NXB Văn học, 1999)