TIM HIỂU YẾU TỐ ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
1) Trong ba câu mở đầu đoạn trích cho thấy có ít nhất là hai người phụ nữ tản cư đang nói chuyện với nhau. Dấu hiệu cho biết điều đó vì có hai lượt lời qua lại; nội dung nói của mỗi người đều hướng tới người tiếp chuyện và hình thức thể hiện trong đoạn văn bằng hai gạch đầu dòng (hai lượt lời qua lại).
2) Đọc đoạn văn ta thấy, dù ông Hai có “chèm chẹp miệng, cười nhạt một tiếng, vươn vai nói to:
- “Hà, nấng gớm, về nàoẾ..” thì đây cũng không phải là đối thoại. Nội dung ông nói không hướng tới một người tiếp chuyện cụ thể nào cả (nói giữa trời), cũng chẳng liên quan gì đến chủ đề mà hai người đàn bà tản cư đang trao đổi. Hơn nữa sau câu nói to của ông cũng chẳng có ai đáp lại. Thực ra ông lão nói với chính mình một câu bâng quơ, đánh trống lảng để tìm cách thóai lui. Đó chỉ là một lời độc thoại. Trong đoạn trích này còn có những câu như thế, chảng hạn:
“Ông lão nắm tay lại mà rít lên:
Advertisements (Quảng cáo)
- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái ống Việt gian bán nước để nhục nhă thế này!”.
3) Những câu như: “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? húng nó củng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bàng ấy Ổi đầu...” là những câu của ỏng Hai hỏi chính mình. Những câu hỏi này ông phát ra thành tiếng mà chỉ âm thầm diễn ra trong suy nghĩ và
‘nh cảm cúa ông Hai. Chúng thê hiện tâm trạng dằn vặt, đau đớn của ‘ng Hai trong nhừng phút giây nghe tin làng Chợ Dầu của ông theo giặc, ì không thốt thành lời, chỉ nghĩ thầm nên không có dấu gạch đầu dòng, húng là những câu độc thoại nội tâm.
4) Các hình thức đôi thoại tạo cho câu chuyện có không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái độ căm giận của những người tản cư đối với dân ng Chợ Dầu, tạo tình huống để đi sâu vào nội tâm nhân vật. Những hình thức độc thoại và độc thoại nội tâm sau đó đã giúp nhà văn khắc họa được sâu sắc tâm trạng dằn vặt, đau đớn khi nghe tin làng chợ Dầu cái làng mà ông luôn luôn lấy làm tự hào và hãnh diện - của ông theo giặc, nghĩa làm cho câu chuyện sinh động hơn.