1. Truyện được trần thuật chu yếu từ điểm nhìn và ý nghĩ của nhân vật ông họa sĩ. Vì vậy, dù khỏng phải ìà nhân vật chính nhưng nhân vật ông họa sĩ có vị trí quan trọng trong truyện. Cùng với nhân vật anh thanh niên, các nhân vật khác ‘óng họa sĩ, bác lái xe, cô kỹ sư mới ra trường và cả những nhản vật không xuất hiện trực tiếp như ông kỹ sư ở trại rau, anh cán bộ kỹ thuàt nshièn cứu về sét) đều góp phần thể hiện chủ đề và tư tưởng của tác phản:
2. Phân tích nhân vật anh thanh niên trong truyện
- Anh thanh niên là nhản vật chính chỉ hiện ra trong chốc lát, đủ để các nhân vật khác kịp ghi nhản mỏt ấn tượng, một “ký họa chân dung” về anh rồi dường như anh lai khuất lấp vào trong mây mù hạt ngàn và cái lặng lẽ muôn thuở cúa núi ca: Sa Pa. “Trong cái lặng im của Sa Pa [...], Sa Pa mà chỉ nghe tên, người ta đã nghĩ đến chuyện nghỉ ngơi, có những con người làm việc và lo nghĩ như vậy cho đất nước
- Nhân vật anh thanh niên dược hiện ra qua sự nhìn nhận, suy nghĩ, đánh giá của các nhân vật khác: bác lái xe, ông họa sĩ, cô gái. Qua cách nhìn và cảm xúc của mỗi người, hình ảnh anh thanh niên thêm rõ nét và đáng mến hơn.
- Hoàn cảnh sống và làm việc: một mình trên đỉnh núi cao, quanh năm suốt tháng giữa cỏ cây và mây núi Sa Pa. Công việc của anh là “đo gió, đo mưa, đo nắng, tinh máy. đo chấn động mặt đất, tham dự vào việc báo trước thời tiết hằng ngay, phục vụ sần xuất, phục vụ chiến đấu”. Công việc ấy đòi hỏi phải ti mi. chính xác và có tinh thần trách nhiệm cao (nửa đêm, đúng giờ “ôp“ thi dù mưa tuyết, giá lạnh thế nào cũng phải trở dậy ra ngoài trời làm công việc đã quy định).
Nhưng cái gian khổ nhất là phải vượt qua sự cô đơn, vắng vẻ, quanh năm suốt tháng một mình trên đ:nh núi cao không một bóng người - một hoàn cảnh thật đặc biệt.
- Vẻ đẹp trong tính cách của ngiíời thanh niên
+ Anh dã vượt qua hoàn cành bằng những suy nghĩ rất đẹp, giản dị mà sâu sắc.
Trước hết, đó là ý thức về công việc là lòng yêu nghề, thấy được ý nghĩa cao quý trong công việc thám lặng của mình. Anh không tô đậm cái gian khổ của công việc, nhưng anh nhấn mạnh niềm hạnh phúc khi biết
được mình đã góp phần phát hiện kịp thời một đám mây khô mà nhờ “không quân ta hạ được bao nhiêu phản lực Mĩ trên cầu Hàm Rồng”.
Anh đã có những suy nghĩ thật đúng, thật giản dị mà sâu sắc công việc, về cuộc sống. Có lẽ đây là những tâm sự chân thành và sắc nhất của anh: “Hồi chưa vào nghề, những đêm bầu trời đen kịt, ĩ kĩ mới thấy một ngôi sao xa, cháu cũng nghĩ ngay ngôi sao kia lẻ loi mình. Bây giờ làm nghề này cháu không nghĩ như vậy nữa. Và, kh: làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được? Huống việc của cháu gắn liền với việc của bao anh em đồng chí dưới kia. C’ việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mM Còn người thì ai mà chả “thèm” hở bác? Mình sinh ra là gì, mình đẽ đâu, mình vì ai mà làm việc?. Dù đang một mình nhưng anh tự mình đang cùng với bao người khác làm việc, làm việc vì con người, cuộc sông, nên không còn thấy cô đơn nửa.
Anh còn biết tìm đến những nguồn vui lành mạnh để cân băng dx sống tinh thần của mình. Cuộc sống của anh không còn cô đơn, buồn ú khi anh biết lấy sách làm người bạn tâm tình, biết tổ chức cuộc sống mình một cách ngăn nắp, tươi tắn (trồng hoa, nuôi gà). Thế giới riêng cũt anh là công việc: “Một căn nhà ba gian, sạch sẽ, với bàn ghế, sổ sách, biểu đồ, thống kê, máy bộ đàm”. Cuộc đời riêng của anh “thu gọn lại một gớA trái gian với chiếc giường con, một chiếc bàn học, một giá sách”.
+ Ở người thanh niên ấy còn có nhiều nét tính cách và phấn; chất rất dáng mến.
Sự cởi mở, chân thành, rất quý trọng tình cảm của mọi người, khao khát được gặp gỡ, trò chuyện cùng mọi người, biểu hiện:
Tình thân của anh đối với bác lái xe: anh nhớ cả chuyện vợ bác lái xe vừa ốm dậy nện đào củ tam thất làm quà cho bác.
Vui mừng đến luống cuống, hấp tấp, cùng thái độ ân cần chu đáfl tiếp đãi những người khách xa đến thăm bất ngờ. Anh chân thành bộc lộ niềm vui mừng của mình một cách hồn nhiên, thành thật đến cảm độn£ anh “nói to những điều đáng lẽ người ta chỉ nghĩ”* “Tôi cắt thêm máì cành nữa. Rồi cô muốn lấy bao nhiêu nữa, tùy ỷ. Cô cứ cắt một bó rõ t: vào. Có thê cắt hét, nêu cô thích. Tôi không biết kỉ niệm thế nào cho thậ: long trọng ngày hôm nay. Bác và cô là đoàn khách thứ hai đến thăm nhà tôi từ Tết. Và cô là cô gái thứ nhất từ Hà Nội lên tới nhà tôi từ bốr. năm nay”.
Anh đếm từng phút vì sợ hết mất ba mươi phút gặp gỡ vô cùng quý báu: “Bác lái xe chỉ cho ba mươi phút thôi. Hết năm phút rồi. Cháu nói qua công việc của cháu năm phút. Còn hai mươi phút mời bác và cô vào nhà uống chè, cho cháu nghe chuyện. Cháu thèm nghe chuyện dưới xuôi lấm...”, “Năm phút nữa là mười. Con mười hai phút thôi...”, “Trời ơi, chỉ còn có năm phút!”.
Advertisements (Quảng cáo)
Đến khi chia tay, anh xuc động đèn nỗi phai “quay mặt đi” mà ấn vào tay ông họa sĩ già cái làn trứng ìam quà, và không dám tiễn khách ra xe dù chưa đến giờ “ốp”.
Anh còn là người khiêm tin. thanh thực, cảm thấy công việc và những đóng góp của mình chi la nhe bé Khi ông họa sĩ muốn vẽ chân dung anh, anh không dám tJ ch:: ‘đè khỏi vô lễ”, nhưng anh nhiệt thành giới thiệu những người khác ma anh thực sự cảm phục. Anh nói về “ông kĩ sư ở vườn rau dưới Sa Pa’ vé ‘đồng chí nghiên cứu khoa học ở cơ quan cháu” đang nghiên cứu lập bản đổ sét với tất cả sự say mê hào hứng và lòng cảm phục chán thanh cũ a mình.
Dù anh thanh niên chi xuất hiện trong khoảnh khắc nhưng bằng những chi tiết tiêu biểu, tác gỉa đã phác họa được chân dung nhân vật với những nét đẹp về tinh thán, tinh cảm, cách sống và những suy nghĩ về cuộc sống, về ý nghĩa của công việc.
3. Phân tích nhân vật òng họa sĩ
- Tuy không dùng cách kể từ ngôi thứ nhất, nhưng hầu như người kể chuyện đã nhập vào cái nhìn va suy nghĩ của nhân vật ông họa sĩ để quan sát và miêu tả tư cảnh thiên nhiên đến nhân vật chính của truyện -người thanh niên.
- Ngay từ phút đầu gãp anh thanh niên, bằng sự từng trải nghề nghiệp và niềm khao kha: cua ngưri nghệ sĩ đi tìm đối tượng của nghệ thuật, ông đã xúc động và bối rối “V; họa sỉ đã bắt gặp một điều thật ra ông vẫn ao ước được biết, ôi một nét thôi đủ khẳng định một tâm hồn, khơi gợi một ý sáng tác..
- Ông họa sĩ muôn ghi lại hình ảnh anh thanh niên bằng nét bút kí họa, và “Người con trai ấy đáng yêu thật, nhưng làm cho ông nhọc quá. Với những điều làm cho người ta suy nghĩ về anh. Và về những điều anh suy nghĩ...”
- Những cảm xúc và suy tư của nhân vật họa sĩ về người thanh niên và về những điều khác nữa (ví dụ về nghệ thuật với cả sức mạnh và sự
bất lực của nó về mảnh đất Sa Pa...) được gợi lên từ câu chuyện của thanh niên đã làm cho chân dung nhân vật chính thêm sáng đẹp chứa đựng những chiều sâu tư tưởng.
4. Các chi tiết tạo nên chât trừ tình của tác phẩm
- Chất trữ tình được toát lên từ những phong cảnh thiên nhiên đẹp và đầy thơ mộng của Sa Pa được miêu tả qua cái nhìn của người họa sĩ già, nó còn thâm đượm vẻ đẹp của cuộc sống một mình giữa thiên nhiên lặng lẽ của nhân vật anh thanh niên, trong cuộc gặp gỡ tình cờ của nhân vật mà đế lại nhiều dư vị, trong nhửng suy nghĩ về con người, cuộc sống, về nghệ thuật của các nhân vật.
- Chất trữ tình của truyện toát lèn chủ yếu từ nội dung truyện: cuộc gặp gỡ tình cờ mà đế lại nhiều dư vị trong lòng mỗi người, từ nh~ nét đẹp giản dị rất đáng mến của người thanh niên, từ những chuyện của người thanh niên, từ những câu chuvện anh kế về cuộc sỏ của mình giữa lặng lẽ Sa Pa, và từ những tình cảm, cảm xúc mới nẩy của ông họa sĩ, cô kĩ sư đôi với anh thanh niên.
Tác dụng của chất trữ tình: nâng cao ý nghĩa và vẻ đẹp của những việc, con người rất bình dị được miêu tả trong truyện, nhờ vậy mà chủ và tư tưởng của truyện được rõ nét và sâu sắc.
5. Chủ đề của truyện
Truyện Lặng lẽ Sa Pa ngợi ca những con người lao động như thanh niên làm công tác khí tượng và cái thê giới những con người anh. Tác giả muôn nói với người đọc: Trong cái lặng im của Sa Pa [...], những con người làm việc và lo nghĩ như vậy cho đất nước.
Đồng thời qua câu chuyện về anh thanh niên, tác phẩm cũng gợi những vần đề về ý nghĩa và niềm vui của lao động tự giác, vì những mục đích chân chính đối với con người: dù trong hoàn cảnh đơn độc giữa thiên nhiên vắng lặng quanh năm mà con người vần không cô đơn, buồn tẻ một khi người ta tìm thấy ý nghĩa của công việc và cuộc sống của mình.