1. Mượn lời nói với con, nhà thơ gợi vè cội nguồn sinh trưởng của mỗi người, gợi về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ cùa quẽ hương núnh. Thế hiện ý đồ đó bài thơ được bô” cục thành hai đoạn:
- Đoạn 1: (từ đầu đến câu “Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời. Con lớn lên trong tình yêu thương, sự đùm bọc, náng đỡ cua cha mẹ trong cuộc sống lao động tươi đẹp cùa quê hương.
- Đoạn 2: (phẩn còn lại) Tự hào với sức sông mạnh mè, bền bi, với truyền thống cao dẹp cua quê hương, ước mong con sẽ kế tục xứng đáng.
Đúng là bài thơ đã khởi đầu từ tình cảm gia đình mà mở rộng ra tình cảm quê hương từ những kỉ niệm nhỏ bé, gần gũi thiết tha lén lẽ sống cao đẹp. Bài thơ bộc lộ cảm xúc, chủ đề dản dắt ý tường cách tự nhiên có tầm khái quát mà vẫn sâu xa thâm thìa.
2. Đoạn đầu bài thơ là tình yêu thương tủa cha mẹ và sự đùm bọc che chở của quê hương đối với con.
Bốn câu thơ đầu là những hình ảnh hết sức cụ thể của một không khí gia đình đầm ấm và quấn quýt:
“Chân phải bước tới cha Chân trái bước tới mẹ Một bước chạm tiếng nói Hai bước tới tiếng cười’’
Con trẻ đã lớn lên từng ngày trong tình yêu thương, trong sự mong chờ nâng đón của bậc sinh thành. Từng bước đi là từng tiêng nói tiêng cười được mẹ cha nâng niu, chãm chút, mừng vui đón nhận từng ngày.
Không chỉ có tình yêu thương sự che chở đỡ nâng của cha mẹ, con trẻ còn trưởng thành trong cuộc sống lao động, trong thiên nhiên tươi đẹp và thấm đượm nghĩa tình của quê hương ruột thịt:
“Người dồng mình yêu Lắm con ơi!
Đan lờ cài nan /loa Vách nhà ken câu hát Rừng cho hoa
Con dường cho những tấm lòng...”
Những hình ảnh tươi đẹp “Đan lờ cài nan hoa, Vách nhà ken câu hát” gợi lên cuộc sống lao động cần cù vui tươi của “người đồng mình”. Các động từ cài, ken, không chỉ miêu tả cụ thể mà còn cho#thấy một cách sinh động tình cảm gắn bó, quân quýt. Ngay cả rừng núi của quê hương tự bao đời rồi vẫn thơ mộng và trữ tình đã che chở, dưỡng nuôi con người cả về tâm hồn, về lối sống “Rừng cho hoa. Con đường cho những tấm lòng” là như thè
3. Đoạn còn lại của bài thơ: qua việc ca ngợi những đức tính cao đẹp của “người đồng mình”, tác giả dặn dò mong ước con minh sẽ kế tục phát huy một cách xứng đáng với truyền thống cao đẹp đó của quê hương.
Những đức tính cao đẹp đó là gì?
“Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao do nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Advertisements (Quảng cáo)
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thưng nghèo đói.
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc”
“Người đồng mình” đó! Những con người sống quanh năm vất vả mà mạnh mẽ và khoáng đật biết bao nhiêu, những con người ấy luôn gắn bó với quê hương dẫu còn cực nhọc, đói nghèo.
Qua những đức tính vừa nói của “người đồng mình”, tác giả mong muốn con mình phải một lòng chung thủy với quê hương, sán sàng chấp nhận gian nan thử thách để vượt qua chúng bằng ý chí, bằng niềm tin của mình.
“Người dồng mình” còn đức tính gì nữa?
“Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nlíỏ bé đâu con
Người dồng mình tự đục đá kê cao quẽ hương
Còn quê hương thì làm phong tục
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được Nghe con”
Tuy mộc mạc nhưng rất giàu chí khí, niềm tin, “người đồng mình” dù “thô sơ da thịt” nhưng nhất định không nhỏ bé về tâm hồn, về quyết tâm và mơ ước xây dựng quê hương. Chính họ đả làm nên truyền thống, phong tục tập quán tốt đẹp tự bao đời, đã “tự đục đá kê cao quê hương”, còn quê hương thì làm phong tục. Qua các đức tính ấy của người đồng mình” người cha dặn dò con hãy biết tự hào với truyền thông quẽ hương để tự tin vững bước trên đường đi tới.
4. Tình cảm của người cha đối với con trong bài thơ này thật yêư thương, trìu mến, thiết tha và tin tưởng. Điều lớn lao nhất mà người cha truyền tới được cho con là niềm tự hào với sức sống mạnh mẽ bển bỉ, với truyền thông cao đẹp của quẽ hương và niềm tin vững bước vào đời.
5. Cách diễn tả tình cảm và suy nghĩ bằng hình ảnh của nhà thơ thật đặc sắc và độc đáo. Các hình ảnh vừa cụ thể vừa có tính khái quát tuy mộc mạc, bình dị mà vẫn giàu chất thơ.