Giải mục 5 trang 117, 118, 119 Toán 11 tập 1 - Chân trời sáng tạo: Hình dạng của các đô vật như hộp phân, lồng đèn, hộp quà...

Hoạt động 6

Hình dạng của các đô vật như hộp phân, lồng đèn, hộp quà, lăng kính có đặc điểm gì giống nhau?

Quan sát hình vẽ, tìm ra các đặc điểm chung.

Các hình trên đều có một cặp mặt phẳng đối diện song song với nhau.

Hoạt động 7

Cho hình lăng trụ $ABCD.A’B’C’D’$ có đáy $ABCD$ là hình bình hành. Chứng minh rằng:

a) Bốn mặt bên và mặt đáy còn lại của hình lăng trụ là các hình bình hành;

b) Các mặt $AA’C’C$ và $BB’D’D$là hình bình hành

c) Bốn đoạn thẳng $A’C,AC’,B’D,BD$ có cùng trung điểm.

‒ Sử dụng định lí 3: Cho hai mặt phẳng $\left( P \right)$ và $\left( Q \right)$ song song với nhau. Nếu $\left( R \right)$ cắt $\left( P \right)$ thì cắt $\left( Q \right)$ và hai giao tuyến của chúng song song.

‒ Sử dụng tính chất của hình lăng trụ.

‒ Sử dụng tính chất của hình bình hành.

a) Vì $ABCD.A’B’C’D’$ là hình lăng trụ nên có:

‒ Hai đáy $ABCD$ và $A’B’C’D’$ bằng nhau và là hình bình hành.

‒ Các mặt bên $AA’B’B,AA’D’D,BB’C’C,CC’D’D$ là các hình bình hành.

b) Ta có:

$\left. \begin{array}{l}\left( {ABC{\rm{D}}} \right)\parallel \left( {A’B’C’D’} \right)\\\left( {AA’C’C} \right) \cap \left( {ABC{\rm{D}}} \right) = AC\\\left( {AA’C’C} \right) \cap \left( {A’B’C’D’} \right) = A’C’\end{array} \right\} \Rightarrow AC\parallel A’C’$

Mà $AA’$ và $CC’$ là các cạnh bên của hình lăng trụ nên $AA’\parallel CC’$

Vậy $AA’C’C$ là hình bình hành.

$\left. \begin{array}{l}\left( {ABC{\rm{D}}} \right)\parallel \left( {A’B’C’D’} \right)\\\left( {BB’D’D} \right) \cap \left( {ABC{\rm{D}}} \right) = B{\rm{D}}\\\left( {BB’D’D} \right) \cap \left( {A’B’C’D’} \right) = B’D’\end{array} \right\} \Rightarrow B{\rm{D}}\parallel B’D’$

Mà $BB’$ và $DD’$ là các cạnh bên của hình lăng trụ nên $BB’\parallel DD’$

Vậy $BB’D’D$ là hình bình hành.

c) Ta có:

$\left. \begin{array}{l}\left( {ABC{\rm{D}}} \right)\parallel \left( {A’B’C’D’} \right)\\\left( {A’B’C{\rm{D}}} \right) \cap \left( {ABC{\rm{D}}} \right) = C{\rm{D}}\\\left( {A’B’C{\rm{D}}} \right) \cap \left( {A’B’C’D’} \right) = A’B’\end{array} \right\} \Rightarrow C{\rm{D}}\parallel A’B’\left( 1 \right)$

$ABC{\rm{D}}$ là hình bình hành nên $AB = CD$

$AA’B’B$ là hình bình hành nên $AB = A’B’$

Vậy $A’B’ = CD\left( 2 \right)$

Từ (1) và (2) suy ra $A’B’C{\rm{D}}$ là hình bình hành

$\Rightarrow A’C,B’D$ cắt nhau tại trung điểm của mỗi đường.

Chứng minh tương tự ta có:

+ $ABC’D’$ là hình bình hành nên $AC’,B{\rm{D}}’$ cắt nhau tại trung điểm của mỗi đường

+ $A’BCD’$ là hình bình hành nên $A’C,B{\rm{D}}’$ cắt nhau tại trung điểm của mỗi đường

Do đó bốn đoạn thẳng $A’C,AC’,B’D,BD$ có cùng trung điểm.

Thực hành 4

Cho hình hộp $ABCD.A’B’C’D’$ và một mặt phẳng $\left( \alpha \right)$ cắt các mặt của hình hộp theo các giao tuyến $MN,NP,PQ{\rm{,}}QR,RS,SM$ như Hình 18. Chứng minh các cặp cạnh đối của lục giác $MNPQRS$ song song với nhau.

Sử dụng định lí 3: Cho hai mặt phẳng $\left( P \right)$ và $\left( Q \right)$ song song với nhau. Nếu $\left( R \right)$ cắt $\left( P \right)$ thì cắt $\left( Q \right)$ và hai giao tuyến của chúng song song.

Ta có:

$\left. \begin{array}{l}\left( {ABC{\rm{D}}} \right)\parallel \left( {A’B’C’D’} \right)\\\left( \alpha \right) \cap \left( {ABC{\rm{D}}} \right) = MN\\\left( \alpha \right) \cap \left( {A’B’C’D’} \right) = Q{\rm{R}}\end{array} \right\} \Rightarrow MN\parallel Q{\rm{R}}$

$\left. \begin{array}{l}\left( {AA’B’B} \right)\parallel \left( {CC’D’D} \right)\\\left( \alpha \right) \cap \left( {AA’B’B} \right) = NP\\\left( \alpha \right) \cap \left( {CC’D’D} \right) = R{\rm{S}}\end{array} \right\} \Rightarrow NP\parallel R{\rm{S}}$

$\left. \begin{array}{l}\left( {AA’D’D} \right)\parallel \left( {BB’C’C} \right)\\\left( \alpha \right) \cap \left( {AA’D’D} \right) = M{\rm{S}}\\\left( \alpha \right) \cap \left( {BB’C’C} \right) = PQ\end{array} \right\} \Rightarrow M{\rm{S}}\parallel PQ$

Vận dụng 3

Tìm hình lăng trụ có thể lấy một mặt bất kì làm mặt đáy.

Sử dụng tính chất của hình lăng trụ, tìm các hình lăng trụ có các cặp mặt phẳng đối diện song song với nhau.

Hình lăng trụ có thể lấy một mặt bất kì làm mặt đáy là: Hình hộp, hình hộp chữ nhật, hình lập phương.