Hoạt động1
Trong không gian, cho hai đường thẳng chéo nhau m và n. Từ hai điểm phân biệt O,O’ tuỳ ý lần lượt kẻ các cặp đường thẳng a, b và a’, b’ tương ứng song song với m, n (H.7.2).
a) Mỗi cặp đường thẳng a, a và b, b’ có cùng thuộc một mặt phẳng hay không?
b) Lấy các điểm A, B (khác O) tương ứng thuộc a, b. Đường thẳng qua A song song với OO’ cắt a’ tại A’, đường thẳng qua B song song với OO’ cắt b’ tại B’ Giải thích vì sao OAA’O’, OBB’O’, ABB’A’ là các hình bình hành.
c) So sánh góc giữa hai đường thẳng a, b và góc giữa hai đường thẳng a’, b’.
(Gợi ý: Áp dụng định lí côsin cho các tam giác OAB, O’A’B’).
- Tứ giác có các cặp cạnh đối song song là hình bình hành.
- Định lí côsin \(\cos A = \frac{{{b^2} + {c^2} - {a^2}}}{{2ab}}\)
a) Mỗi cặp đường thẳng a, a’ và b, b’ cùng thuộc một mặt phẳng vì a // a’, b // b’.
b) Ta có:
+) OA // O′A′; OO’ // AA’ nên OAA’O’ là hình bình hành.
+) OB // O′B′; OO’ // BB’ nên OBB’O’ là hình bình hành.
+) AB // A′B′ và OO’ // AA’; OO’ // BB’ suy ra AA’ // BB’ nên ABB’A’ là hình bình hành.
c) Áp dụng định lí côsin cho các tam giác OAB và O’A’B’, ta có:
\(\cos \left( {a,b} \right) = \frac{{O{A^2} + O{B^2} - A{B^2}}}{{2.OA.OB}};\cos \left( {a’,b’} \right) = \frac{{O'{{A’}^2} + O'{{B’}^2} - A'{{B’}^2}}}{{2.O’A’.O’B’}}\)
Vì O’A’ = OA và O’B’ = OB; AB = A’B’ nên cos(a,b) = cos(a′,b′).
Câu hỏi
Nếu a song song hoặc trùng với a’ và b song song hoặc trùng với b’ thì (a, b) và (a’, b’) có mối quan hệ gì?
Sử dụng Hoạt động 1 trang 28
Nếu a song song hoặc trùng với a’ và b song song hoặc trùng với b’ thì (a, b) = (a’, b’)
Vận dụng
Kim tự tháp Cheops là kim tự tháp lớn nhất trong các kim tự tháp ở Ai Cập, được xây dựng vào thế kỉ thứ 26 trước Công nguyên và là một trong bảy kì quan của thế giới cổ đại. Kim tự tháp có dạng hình chóp với đáy là hình vuông có cạnh dài khoảng 230 m, các cạnh bên bằng nhau và dài khoảng 219 m (kích thước hiện nay). (Theo britannica.com).
Tính (gần đúng) góc tạo bởi cạnh bên SC và cạnh đáy AB của kim tự tháp (H.7.4).
Để xác định góc giữa hai đường thẳng chéo nhau a và b, ta có thể lấy một điểm O thuộc đường thẳng a và qua đó kẻ đường thẳng b’ song song với b. Khi đó (a, b) = (a’, b’)
Vì AB // CD (ABCD là hình vuông) nên (SC, AB) = (SC, CD)
Xét tam giác SCD có
\(\cos \widehat {SCD} = \frac{{S{C^2} + C{D^2} - S{D^2}}}{{2SC.CD}} = \frac{{{{219}^2} + {{230}^2} - {{219}^2}}}{{2.219.230}} = \frac{{115}}{{219}} \Rightarrow \widehat {SCD} \approx 58,{32^0}\)
Vậy góc tạo bởi cạnh bên SC và cạnh đáy AB của kim tự tháp bằng khoảng 58,320.